η ανακυκλούμενη κρίση

Η ανακυκλούμενη κρίση της Ευρωζώνης

Tου Σταυρου Λυγερου    καθημερινη

Η πρόσφατη άνοδος των επιτοκίων δανεισμού της Ισπανίας και της Ιταλίας επιβεβαιώνει τις εκτιμήσεις ότι η Ευρωζώνη συνεχίζει να κινείται στο χείλος του γκρεμού. Προφανώς, οι χώρες με υψηλό έλλειμμα και χρέος πρέπει να επιδιώξουν τη δημοσιονομική εξυγίανση. Αυτό, όμως, δεν αρκεί για να επιλύσει την κρίση του ευρώ, όταν ο ασκός του Αιόλου έχει ανοίξει και οι Αγορές έχουν στοχοποιήσει τους αδύναμους κρίκους. Η ιδιότυπη μερική δημοσιονομική ομοσπονδοποίηση που ουσιαστικά επέβαλε το Βερολίνο δεν έπεισε τις Αγορές. Πιστή στον ιδιοτελή δογματισμό της, η κυβέρνηση Μέρκελ δηλώνει ότι ο κανόνας των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών και οι αυστηρές κυρώσεις για τους παραβάτες είναι από μόνες τους ικανές να επιλύσουν το πρόβλημα. Στην πραγματικότητα, όμως, ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος ανάσχεσης της πίεσης των Αγορών είναι να μπει στη μάχη η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), εκδίδοντας ευρωομόλογα ή τυπώνοντας χρήμα. Προς το παρόν, η ΕΚΤ έχει διοχετεύσει σε δύο δόσεις δάνεια ύψους ενός τρισ. ευρώ σε 120 ευρωπαϊκές τράπεζες. Η ρευστότητα αυτή λειτούργησε για ένα διάστημα σαν αντιπυρετικό και έριξε τα επιτόκια δανεισμού, αλλά ο πυρετός επανήλθε, επειδή η αιτία που τον προκαλεί δεν αντιμετωπίζεται. Η παρέμβαση της ΕΚΤ θα έδινε τον απαραίτητο χρόνο για να πραγματοποιηθούν οι δομικές αλλαγές που θα καθιστούσαν την Ευρωζώνη και μακροπρόθεσμα βιώσιμη. Τέτοιες αλλαγές, βεβαίως, δεν είναι μόνο η επιβολή αυστηρών δημοσιονομικών κανόνων. Είναι και η λήψη εκείνων των αναπτυξιακών μέτρων που μπορούν να οδηγήσουν σε πραγματική σύγκλιση τις οικονομίες της Ευρωζώνης. Η δημοσιονομική ομοσπονδοποίηση δεν είναι βιώσιμη, εάν εκτός από αυστηρή δημοσιονομική επιτήρηση και αυστηρές κυρώσεις δεν προβλέπει και μεταφορές πόρων, ώστε να προκύψει πραγματική οικονομική ένωση. Είναι βολικό για τη γερμανική άρχουσα τάξη να θεωρεί την κρίση αποτέλεσμα αποκλειστικά κακής δημοσιονομικής διαχείρισης των χωρών της ευρωπαϊκής περιφέρειας. Κακή διαχείριση υπήρξε και λειτούργησε ως παράγοντας επιδείνωσης, αλλά η βασική αιτία της κρίσης είναι συστημική. Η Ευρωζώνη δεν ήταν ούτε μπόρεσε να γίνει από οικονομικής απόψεως ομοιογενής. Το ευρώ ήταν ένα κοστούμι για διαφορετικά αναστήματα. Γι’ αυτό και το κοινό νόμισμα είχε πολύ διαφορετικές επιπτώσεις στις οικονομίες των χωρών-μελών. Από το ευρώ ωφελήθηκαν οι πιο ανταγωνιστικές οικονομίες. Η Γερμανία δεν θα είχε τα ίδια εμπορικά πλεονάσματα χωρίς το κοινό νόμισμα. Πρώτον, επειδή η αναπόφευκτη ανατίμηση του μάρκου θα καθιστούσε τα γερμανικά προϊόντα λιγότερο ανταγωνιστικά. Δεύτερον, επειδή σ’ ένα μεγάλο βαθμό τα γερμανικά πλεονάσματα είναι τα ελλείμματα των χωρών της ευρωπαϊκής περιφέρειας. Στις ημέρες της ευημερίας όλα αυτά είχαν επικαλυφθεί. Η κρίση, όμως, τα έβγαλε στην επιφάνεια. Με τη στάση της, η κυβέρνηση Μέρκελ συντηρεί τη συστημική κρίση και ανεβάζει το κόστος επίλυσής της. Στην πραγματικότητα, η Γερμανία έχει μεθύσει από την τωρινή πλεονεκτική θέση της στο διεθνές εμπόριο. Δεν συνειδητοποιεί ότι χωρίς το όχημα της Ευρωζώνης η τωρινή πλεονεκτική θέση της δεν έχει τις προϋποθέσεις να μακροημερεύσει.