Πολιτική

Ήταν τελικά ο Λεχ Βαλέσα ο πράκτορας «Μπόλεκ»;

Νέα έγγραφα που δείχνουν ότι ο πρώην πολωνός πρόεδρος και νοπελίστας Λεχ Βαλέσα ήταν συνεργάτης των μυστικών υπηρεσιών του κομμουνιστικού καθεστώτος θέτουν υπό πίεση τον επικεφαλής του ιστορικού συνδικάτου «Αλληλεγγύη».

Η κατηγορία είναι βαριά αλλά όχι καινούργια. Ήδη στις αρχές της δεκαετίας του ΄80 οι πρεσβείες δυτικών χωρών στη Βαρσοβία αλλά και συνοδοιπόροι του Λεχ Βαλέσα είχαν λάβει από άγνωστο αποστολέα έγγραφα τα οποία υποτίθεται ότι αποδείκνυαν πως ο χαρισματικός επικεφαλής του ιστορικού συνδικάτου «Αλληλεγγύη» ήταν πληροφοριοδότης των μυστικών υπηρεσιών του κομμουνιστικού καθεστώτος. Το 2011 το Ινστιτούτο Εθνικής Μνήμης (IPN), μια υπηρεσία που ερευνά το κομμουνιστικό παρελθόν της Πολωνίας, διαπίστωσε ότι τα έγγραφα πλαστογραφήθηκαν από την Κρατική Υπηρεσία Ασφαλείας (SB).

Οι φήμες για τις σχέσεις του Λεχ Βαλέσα με τις μυστικές υπηρεσίες επανήλθαν μετά το τέλος του κομμουνισμού και την εκλογή του στο αξίωμα του προέδρου το 1990. Το 1992 ο τότε υπουργός Εσωτερικών Άντονι Μακιερέβιτς δημοσίευσε ένα κατάλογο με 64 πρώην πράκτορες της Υπηρεσίας Ασφαλείας που κατείχαν ανώτατα αξιώματα στο πολωνικό κράτος. Ο διασημότερος εξ αυτών ήταν ο Λέχ Βαλέσα με την κωδική ονομασία «Μπόλεκ». Την ίδια μέρα η κυβέρνηση Γιαν Ολσέφσκι ανετράπη, μιας και δεν κατάφερε να ξεπεράσει τον σκόπελο της πρότασης μομφής που κατέθεσε η αντιπολίτευση. Το τότε κυβερνών κόμμα, το οποίο είχε ιδρυθεί από τους αδερφούς Κατσίνσκι, βρισκόταν ήδη αρκετό καιρό πριν σε έντονη αντιπαράθεση με τον Λεχ Βαλέσα. Μέχρι σήμερα ο πρόεδρος του κυβερνώντος κόμματος «Δίκαιο και Δικαιοσύνης» (PiS) Γιάροσλαβ Κατσίνσκι και ο νυν υπουργός Άμυνας Άντονι Μακιερέβιτς θεωρούν ότι η ανατροπή της κυβέρνησης Ολσέφσκι ήταν «πραξικόπημα πρώην πρακτόρων».

Πολιτικό όπλο στα χέρια των αντιπάλων;

Ο Λεχ Βαλέσα σε προεκλογική ομιλία το 1990

Ο Λεχ Βαλέσα υποστηρίζει ωστόσο οι κατάλογοι της SB για τους πράκτορες δεν λένε τίποτα απολύτως για τις δραστηριότητές τους. Η δικαίωση για τον πρώην πρόεδρο ήρθε με την απόφαση ενός ειδικού δικαστηρίου το 2000, αλλά και μια δεύτερη δικαστική απόφαση το 2011. Ο ίδιος ο Βαλέσα δεν αρνείται ότι έχει υπογράψει έγγραφο συνεργασίας με την Κρατική Υπηρεσία Ασφαλείας: «Όλοι υπέγραψαν τότε, οπότε έκανα κι εγώ το ίδιο. Ήμουν όμως σίγουρος ότι δεν θα άλλαζα “πλευρά“. Πίστευα ότι έτσι θα μπορούσα να προσφέρω περισσότερα, να προστατέψω περισσότερους συμπολίτες μου, δήλωνε ο πρώην επικεφαλής του συνδικάτου «Αλληλεγγύη» σε συνέντευξη το 2011.

Οι αντίπαλοι του Λεχ Βαλέζα τον κατηγορούν ωστόσο ότι κατά τη διάρκεια της προεδρικής του θητείας αφαίρεσε από τον φάκελό του στην Κρατική Υπηρεσία Ασφαλείας όλες τις επίμαχες σελίδες. Ο ίδιος όμως υποστηρίζει στο ιστολόγιό του ότι «δεν μπορεί να υπάρχουν έγγραφα που φέρουν την υπογραφή μου». Αν χρειαστεί, τονίζει, «θα το αποδείξω ενώπιον δικαστηρίου».

Μπάρτος Ντούντεκ / Στέφανος Γεωργακόπουλος