Περιβάλλον & Επιστήμη

Στο μυαλό μιας ιδιοφυΐας

Γύρω στο 2% των Γερμανών είναι προικισμένοι με ιδιαίτερη ευφυΐα. Για αυτό το λόγο πρέπει συχνά να αντιμετωπίσουν διάφορα στερεότυπα. Αποτελεί το υψηλό IQ ευλογία ή κατάρα; Μια ιδιοφυΐα προσπαθεί να μας δώσει απαντήσεις.

«Στο σχολείο είχα πολύ λίγους φίλους» λέει ο Χάινριχ Ζίμενς και το μέτωπό του ζαρώνει. Με δείκτη νοημοσύνης πάνω από 140 ο 52χρονος άνδρας θωρείται φαινόμενο – ενώ με την μοναχική εικόνα που παρουσιάζει επιβεβαιώνει ένα στερεότυπο, στο οποίο όλοι οι ιδιοφυείς άνθρωποι οφείλουν να ανταπεξέλθουν.

Ο Ζίμενς μένει σε ένα ευρύχωρο διαμέρισμα στη Βόννη, γεμάτο άδεια μπουκάλια, βιβλία και στοίβες χαρτιά. Είναι πράγματι ένα χάος, λέει γελώντας – κι εκπληρώνει έτσι ένα ακόμη κλισέ. «Ωστόσο μέσα στο χάος υπάρχει και τάξη. Άλλωστε καταφέρνω πάντα να βρίσκω αμέσως εκείνο που θέλω» εξηγεί. Και για να αποφύγει την περαιτέρω συζήτηση γύρω από το θέμα της τάξης, πίνει μια γουλιά τσάι.

Το ότι έχει IQ πάνω από 140 ο Ζίμενς το γνωρίζει εδώ και μόλις δύο χρόνια, όταν έκανε ένα τεστ του συλλόγου Mensa. Όποιος έχει IQ πάνω από 140 θεωρείται ιδιοφυΐα στη Γερμανία, καθώς αυτή η τιμή είναι μεγαλύτερη από ό,τι συμβαίνει με το 98% του πληθυσμού. Ωστόσο τα αποτελέσματα τότε δεν τον είχαν εκπλήξει. «Μου αρέσει να δοκιμάζω την τύχη μου σε παιχνίδια λογικής και σπαζοκεφαλιές. Είχα ήδη παρατηρήσει πως ήμουν γρηγορότερος από τους άλλους» λέει χωρίς υπεροψία, αλλά και χωρίς περιστροφές. Ο Ζίμενς ξέρει πολύ καλά ότι είναι έξυπνος.

Την ιδιαιτερότητά του απέναντι στους συνομηλίκους του ο Ζίμενς δεν την ανακάλυψε αμέσως. Σε αντίθεση με την πλειοψηφία από τα 13.000 μέλη της Mensa, ο Ζίμενς δεν κατάγεται από οικογένεια μορφωμένων. Στα έντεκά του χρόνια έφτασε με τους γονείς και τα τέσσερα αδέρφια του από τη Λεττονία στη Γερμανία. Όταν εγκαταστάθηκαν στο Νόιβιτν, τον έστειλαν σε τεχνικό σχολείο, «όπως συμβαίνει συνήθως με τα παιδιά των μεταναστών μόλις φτάσουν στη Γερμανία».

Ωστόσο οι δάσκαλοί του κατάλαβαν γρήγορα ότι δεν επρόκειτο για συνηθισμένο παιδί – «ευτυχώς για μένα» σχολιάζει ισιώνοντας τα μακριά γκρίζα μαλλιά του επάνω στο μέτωπο. Μέχρι σήμερα ακόμη ευγνωμονεί τους δασκάλους του, αφού δεν είναι καθόλου σπάνιο να μην αναγνωρίζεται η υψηλή νοημοσύνη: «Πολλοί ιδιοφυείς μαθητές δεν παρακολουθούν καν το μάθημα. Ενώ μερικοί καταλήγουν σε ειδικά σχολεία». Οι ιδιοφυείς μαθητές πάντοτε ξεχωρίζουν, γι' αυτό ο Ζίμενς είναι σίγουρος. Ο ίδιος αναγκάστηκε να αλλάξει σχολείο μετά από δύο χρόνια και να πάει στο Γυμνάσιο (σσ. σχολείο για μαθητές υψηλών επιδόσεων). Εκεί ενσωματώθηκε χωρίς προβλήματα και πήρε απολυτήριο με άριστα.

Τα μαθηματικά και η γλώσσα έχουν πολλά κοινά

Ο Χάινριχ Ζίμενς ειδικεύεται σε μία γερμανική διάλεκτο του16ου και του 17ου αιώνα

Ο Ζίμενς σπούδασε μαθηματικά και φιλοσοφία, ενώ εκπόνησε διδακτορική διατριβή στη γλωσσολογία. «Είναι ένας ασυνήθιστος συνδυασμός» λέει γελώντας «αλλά τα αντικείμενα αυτά ταιριάζουν περισσότερο απ' όσο νομίζουμε». Τόσο η γλώσσα όσο και τα μαθηματικά έχουν μια βαθύτερη δομή, τους συσχετισμούς της οποίας οφείλει κανείς να κατανοήσει. Ακριβώς εκεί βρίσκεται το ισχυρό του σημείο: «Βλέπω συσχετισμούς που οι άλλοι δεν βλέπουν. Στην αρχή δεν μπορούσα να καταλάβω πώς γίνεται να μην προξενούν εντύπωση στους άλλους πράγματα που σε εμένα φαίνονται ιδιαίτερα. Προφανώς αυτό αποτελεί δείκτη ευφυΐας».

Σήμερα ο Ζίμενς είναι εκδότης. Ο τομέας στον οποίο ειδικεύεται είναι μία γερμανική διάλεκτος, η οποία αναπτύχθηκε τον 16ο και τον 17ο αιώνα σε μια περιοχή της σημερινής Πολωνίας.

Στην καθημερινή του ζωή ο Ζίμενς κατανοεί μερικά πράγματα γρηγορότερα απ' ό,τι οι άλλοι. «Συχνά με κατηγορούν για αλαζονεία, ωστόσο έχω μάθει να ζω με αυτό. Εξάλλου γνωρίζω ότι δεν είμαι αλαζόνας» λέει. Ελπίζει επίσης ότι η ευφυΐα του δεν είναι αισθητή στην καθημερινότητα. Άλλωστε ένα ακόμη στερεότυπο για τις ιδιοφυίες είναι η εκκεντρικότητα. «Ελπίζω να μην επιβεβαιώνω και αυτό το κλισέ» λέει γελώντας. Ίσως γι' αυτό το λόγο να μην διαφημίζει τη νοημοσύνη του: «Δεν κρύβω την ευφυΐα μου, ούτε όμως την αναγράφω και πάνω στην κάρτα μου».

Ακόμη και όταν πρέπει να αντιμετωπίσει τις προκαταλήψεις των άλλων, δεν παύει να θεωρεί το χάρισμά του όφελος και όχι βάρος. «Από τότε που ανακάλυψα το χάρισμά μου, μπορώ να διεκπεραιώνω ορισμένα πράγματα που μου συμβαίνουν πιο εύκολα» λέει ο Ζίμενς.

Για αυτό το λόγο προτείνει σε όσους είναι πιο έξυπνοι από τους άλλους, να κάνουν ένα τεστ IQ: «Αν κάποιος αισθάνεται πως είναι διαφορετικός από τους άλλους, και οι άλλοι του μεταδίδουν επίσης την ίδια αίσθηση – τότε είναι πιο εύκολο να ανταπεξέλθει σε αυτή την κατάσταση, εάν διαθέτει κάποια εξήγηση».

Καταρίνα Ρένταντς / Δημήτρης Ελευθεράκης