«Πράσινα» αναχώματα κατά των πλημμυρών

Οι σφοδρές βροχοπτώσεις και η έντονη κακοκαιρία είναι συχνά φαινόμενα στη Γερμανία. Ένα σύστημα αντιπλημμυρικής προστασίας με αναχώματα πρασίνου στις όχθες ποταμών θα μπορούσε να δώσει λύση.

Πριν από ένα χρόνο πολλές περιοχές της νότιας και ανατολικής Γερμανίας επλήγησαν σοβαρά από πλημμύρες, ενώ μέχρι σήμερα οι υλικές ζημίες δεν έχουν αποκατασταθεί πλήρως. Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί ο αριθμός των ακραίων καιρικών φαινομένων στη Γερμανία. Ο Έμι Ντίστερ, επικεφαλής ινστιτούτου του Παγκόσμιου Ταμείου για τη Φύση (WWF) στο Πανεπιστήμιο της Καρλσρούης εκτιμά πως η αύξηση της συχνότητας των καταστροφικών πλημμυρών στη Γερμανία συνδέεται, μεταξύ άλλων, με τη μείωση των φυσικών αναχωμάτων πρασίνου στις όχθες των ποταμών.

«Υπό κανονικές συνθήκες, ένας ποταμός δημιουργεί γύρω του μία φυσική κοίτη. Πριν αρχίσουν οι άνθρωποι να παρεμβαίνουν, οι επιπρόσθετες ποσότητες νερού από τις βροχοπτώσεις κυλούσαν στις φυσικές περιοχές πρασίνου κατά μήκος των ποταμών», εξηγεί ο Έμιλ Ντίστερ, συμπληρώνοντας: «Σήμερα τα φυσικά προστατευτικά αναχώματα έχουν μειωθεί δραστικά, με αποτέλεσμα να υπάρχει εμφανώς μικρότερη ελεύθερη πράσινη έκταση για να κυλήσει η ίδια ή και περισσότερη ποσότητα νερού»

Αιτία η μαζική ανοικοδόμηση

Οι πράσινες όχθες του Έλβα στη Δρέσδη

Σύμφωνα με το Ομοσπονδιακό Γραφείο Διατήρησης Φυσικών Πόρων (BUND) η Γερμανία έχει χάσει το 80% των φυσικών αναχωμάτων στις κοίτες των ποταμών, κυρίως λόγω της μαζικής ανοικοδόμησης, της έντονης βιομηχανικής παραγωγής αλλά και των εντατικών γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται κυρίως στην ανατολική Γερμανία. Όπως αναφέρει ο Νίστερ, σε πολλές περιοχές τα μικρά ποτάμια «θυσιάστηκαν» για χάρη της ανοικοδόμησης, ενώ ως βασική απειλή για τα μεγαλύτερα ποτάμια θεωρεί τις σύγχρονες μεθόδους αγροτικής καλλιέργειες, οι οποίες μειώνουν τη δυνατότητα του εδάφους να απορροφά το νερό της βροχής.

Στο μεταξύ η γερμανική κυβέρνηση επενδύει τεράστια ποσά στην ενίσχυση της αντιπλημμυρικής προστασίας των πόλεων με τεχνητά μέσα. «Αλλά χωρίς φυσικά αναχώματα, η δυνατότητα επιτυχούς αντιμετώπισης των πλημμυρών είναι περιορισμένη», αναφέρει ο Όλαφ Τσίμκε από τη γερμανική περιβαλλοντική οργάνωση BUND. Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και ο υδρολόγος Γκέοργκ Ραστ από το WWF, o oποίος εκτιμά ότι η κατασκευή αναχωμάτων με τεχνητά υλικά «μπορεί να δώσει λύση σε μεμονωμένες περιπτώσεις, αν και συνήθως μεταφέρει το πρόβλημα σε άλλες περιοχές κατά μήκος του ίδιου ποταμού, οι οποίες δεν διαθέτουν αντίστοιχη προστασία».

Μια πιο «φυσική» αντιμετώπιση του προβλήματος

Από τις πλημμύρες του 2013. Λόρεντσκιρχ, Σαξονία

O Έμιλ Ντίτερ εκτιμά πως η γερμανική κυβέρνηση θα πρέπει να αναθεωρήσει την πολιτική χρηματοδότησης των προγραμμάτων αντιπλημμυρικής προστασίας αλλάζοντας κατεύθυνση. «Θα μπορούσαμε για παράδειγμα να διοχετεύουμε το νερό της βροχής προς τις αγροτικές περιοχές, και όχι στις κατοικημένες ή βιομηχανικές ζώνες με στόχο την αποτελεσματικότερη προστασία των δεύτερων», αναφέρει ο ίδιος. Έτσι μειώνονται οι απώλειες, μιας και αυτές εστιάζονται μόνο στο κομμάτι των αγροτικών απωλειών. Τι γίνεται όμως με τις ζημίες των αγροτών;

Ο Όλαφ Τσίμκε πιστεύει πως μία καλή και δίκαιη λύση θα ήταν να δίνονται αποζημιώσεις στους αγρότες των εκάστοτε περιοχών προκειμένου οι εκτάσεις τους να μετατρέπονται σε φυσικά αναχώματα, όταν συντρέχει αυξημένος κίνδυνος πλημμυρών. Και ο Γκέοργκ Ραστ συμφωνεί ότι είναι προτιμότερο «το νερό των έντονων βροχοπτώσεων να καταλήγει σε χωράφια παρά στα δωμάτια σπιτιών». Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για φυσικά αναχώματα πρασίνου, τα οποία προσφέρουν μεγαλύτερη απορρόφηση νερού σε σχέση με τα τεχνητά αναχώματα. Τέλος, όπως αναφέρει ο Ντίστερ τα αναχώματα αυτά «διαθέτουν επίσης μεγαλύτερη προσαρμοστικότητα απέναντι στις πλημμύρες. Στα φυσικά αναχώματα μπορεί κανείς να συναντήσει πολλά είδη ζωής που προσαρμόζονται έτσι κι αλλιώς από τη φύση τους σε συνθήκες πλημμύρες». Κάτι τέτοιο, όμως, «δεν συμβαίνει με τα τεχνητά αναχώματα και τα είδη που φιλοξενούνται εκεί».

Irene Quaile / Δήμητρα Κυρανούδη   dw de