Πολιτισμός, ο μεγάλος απών
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Δύο 24ωρα πριν από την κρίσιμη εκλογική αναμέτρηση ο πολιτισμός βρίσκεται –και πάλι– εκτός ατζέντας των κομμάτων, τουλάχιστον εκείνων των οποίων η παρουσία επηρεάζει και διαμορφώνει αντιλήψεις, αξίες και αισθητική. Εκτός «επίσημης» ατζέντας. Γιατί στις παρυφές, όλο και κάποια συζήτηση γίνεται από τους εκπροσώπους για τον πολιτισμό των κομμάτων, όλο και κάποια παρέμβαση, όλο και κάποιο πρόγραμμα, με τη μορφή προθέσεων, δημοσιοποιείται. Αλλά, όπως και να έχει, δεν θεωρείται πρωτεύον ζήτημα, ας το πάρουμε απόφαση. Δεν συμπεριλαμβάνεται στην προεκλογική εκστρατεία των πολιτικών αρχηγών, λείπει από τις κεντρικές ομιλίες τους.
Ο πολιτισμός, είναι αλήθεια, δεν δημιουργεί κλίμα αντιπαράθεσης, πόλωσης και διχασμού. Βασίζεται στη συναίνεση, η συγκρότηση αυτού που αποκαλούμε «πολιτιστική πολιτική» έχει έναν αυξημένο βαθμό δυσκολίας, δεν προσελκύει (θα έχουν προφανώς εκτιμήσει τα επιτελεία των κομμάτων) ψηφοφόρους.
Το ενδιαφέρον, πάντως, εντοπίζεται στην αντίφαση: ενώ έχει καταγραφεί ως οικονομική δύναμη και ενώ διατρανώνεται ότι εμπεριέχει το στοιχείο της οικονομικής ανάπτυξης, όταν έρχεται η ώρα του «ταμείου», του απολογισμού μιας θητείας στην πολιτική, εξαιρείται βροντωδώς.
Ούτε η ανασκαφή στην Αμφίπολη ούτε τα Μάρμαρα και η Αλαμουντίν μπορούν να θεωρηθούν «στροφή στον πολιτισμό». Βοηθούν στην καλλιέργεια μιας εθνικής ψευδαίσθησης, γι’ αυτό και συγκεντρώνουν την προσοχή της πολιτικής εξουσίας, είναι θέματα που έχουν εξασφαλισμένη προβολή από τα ελληνικά και διεθνή ΜΜΕ.
Δεν μπορεί να μιλάει κανείς για «πολιτισμό» χωρίς την αποδοχή του νέου και καινοτόμου, κάτι άγνωστο αν όχι επικίνδυνο για ανθρώπους με συντηρητικά ανακλαστικά, όπως είναι η πλειονότητα όσων ασχολούνται με την πολιτική. Ο πολιτισμός προϋποθέτει κώδικες επικοινωνίας συντονισμένους σε διαφορετική συχνότητα από την παροχολογία ή τη συνθηματολογία τού «λεφτά υπάρχουν». Κάποτε τα υπουργεία Πολιτισμού λειτουργούσαν ως μεγάλοι σιτιάρχες. Η εποχή αυτή παρήλθε (αλίμονό μας αν επανέλθει...) αφήνοντας τραυματικά ίχνη στην πολιτιστική παραγωγή.
Διαβάζοντας κάποιος τις απόψεις των κομμάτων για τον πολιτισμό, συναντά τις συνήθεις ασάφειες, αλλά και μια προσπάθεια να εκτεθούν με συγκεκριμένες προτάσεις που αφορούν τον εκσυγχρονισμό των μουσείων ή τη σύσταση ενός ανεξάρτητου Συμβουλίου Τεχνών. Δεν είναι πρωτότυπα ούτε ρηξικέλευθα, αλλά δηλώνουν μια, μικρή, συνολική μεταστροφή. Εγκαταλείπουν τη μεγαλοστομία τού τίποτα και γίνονται κάπως πιο συγκεκριμένα. Σωστά ή λάθος, είναι μια κριτική που οφείλει να ασκηθεί σε ένα επόμενο βήμα. Εν ολίγοις: ο πολιτισμός μπορεί να απουσιάζει από την ατζέντα των πολιτικών ρετιρέ, υπάρχει, όμως, στους άλλους ορόφους.
Απομένει να κατακτήσει και μια καλύτερη θέση στον δημόσιο διάλογο, γιατί τότε θα μπορέσει να βοηθήσει, να επηρεάσει, να εμπνεύσει την κοινωνική συνοχή. Ο,τι προκαλεί διχόνοια βρίσκει στον πολιτισμό ισχυρό αντίδοτο. Υπαγορεύει τη συνεργασία, τη σύνθεση, την ενδοσκόπηση, τον διάλογο που οδηγεί στην αυτοκριτική. Ενδεχομένως ο πολιτισμός να είναι το βασικό εργαλείο που, με συμπαραστάτη την παιδεία, μπορεί να επανασυγκολλήσει τα μέλη μιας τεμαχισμένης κοινωνίας. Να δώσει κατευθύνσεις, να στηρίξει την επινοητικότητα και τη δημιουργικότητα.
Επανερχόμαστε συχνά στο ίδιο θέμα. Επαναληπτικά, σχεδόν εμμονικά. Ισως γιατί η «υπενθύμιση» λειτουργεί πολλαπλασιαστικά. Δεν προκαλεί ταχείες αλλαγές ούτε ρήξεις. Κερδίζει όμως ένα μικρό, ελάχιστο τετραγωνικό κάθε φορά. Εστω και ως αρθρογραφία...
Ο πολιτισμός, είναι αλήθεια, δεν δημιουργεί κλίμα αντιπαράθεσης, πόλωσης και διχασμού. Βασίζεται στη συναίνεση, η συγκρότηση αυτού που αποκαλούμε «πολιτιστική πολιτική» έχει έναν αυξημένο βαθμό δυσκολίας, δεν προσελκύει (θα έχουν προφανώς εκτιμήσει τα επιτελεία των κομμάτων) ψηφοφόρους.
Το ενδιαφέρον, πάντως, εντοπίζεται στην αντίφαση: ενώ έχει καταγραφεί ως οικονομική δύναμη και ενώ διατρανώνεται ότι εμπεριέχει το στοιχείο της οικονομικής ανάπτυξης, όταν έρχεται η ώρα του «ταμείου», του απολογισμού μιας θητείας στην πολιτική, εξαιρείται βροντωδώς.
Ούτε η ανασκαφή στην Αμφίπολη ούτε τα Μάρμαρα και η Αλαμουντίν μπορούν να θεωρηθούν «στροφή στον πολιτισμό». Βοηθούν στην καλλιέργεια μιας εθνικής ψευδαίσθησης, γι’ αυτό και συγκεντρώνουν την προσοχή της πολιτικής εξουσίας, είναι θέματα που έχουν εξασφαλισμένη προβολή από τα ελληνικά και διεθνή ΜΜΕ.
Δεν μπορεί να μιλάει κανείς για «πολιτισμό» χωρίς την αποδοχή του νέου και καινοτόμου, κάτι άγνωστο αν όχι επικίνδυνο για ανθρώπους με συντηρητικά ανακλαστικά, όπως είναι η πλειονότητα όσων ασχολούνται με την πολιτική. Ο πολιτισμός προϋποθέτει κώδικες επικοινωνίας συντονισμένους σε διαφορετική συχνότητα από την παροχολογία ή τη συνθηματολογία τού «λεφτά υπάρχουν». Κάποτε τα υπουργεία Πολιτισμού λειτουργούσαν ως μεγάλοι σιτιάρχες. Η εποχή αυτή παρήλθε (αλίμονό μας αν επανέλθει...) αφήνοντας τραυματικά ίχνη στην πολιτιστική παραγωγή.
Διαβάζοντας κάποιος τις απόψεις των κομμάτων για τον πολιτισμό, συναντά τις συνήθεις ασάφειες, αλλά και μια προσπάθεια να εκτεθούν με συγκεκριμένες προτάσεις που αφορούν τον εκσυγχρονισμό των μουσείων ή τη σύσταση ενός ανεξάρτητου Συμβουλίου Τεχνών. Δεν είναι πρωτότυπα ούτε ρηξικέλευθα, αλλά δηλώνουν μια, μικρή, συνολική μεταστροφή. Εγκαταλείπουν τη μεγαλοστομία τού τίποτα και γίνονται κάπως πιο συγκεκριμένα. Σωστά ή λάθος, είναι μια κριτική που οφείλει να ασκηθεί σε ένα επόμενο βήμα. Εν ολίγοις: ο πολιτισμός μπορεί να απουσιάζει από την ατζέντα των πολιτικών ρετιρέ, υπάρχει, όμως, στους άλλους ορόφους.
Απομένει να κατακτήσει και μια καλύτερη θέση στον δημόσιο διάλογο, γιατί τότε θα μπορέσει να βοηθήσει, να επηρεάσει, να εμπνεύσει την κοινωνική συνοχή. Ο,τι προκαλεί διχόνοια βρίσκει στον πολιτισμό ισχυρό αντίδοτο. Υπαγορεύει τη συνεργασία, τη σύνθεση, την ενδοσκόπηση, τον διάλογο που οδηγεί στην αυτοκριτική. Ενδεχομένως ο πολιτισμός να είναι το βασικό εργαλείο που, με συμπαραστάτη την παιδεία, μπορεί να επανασυγκολλήσει τα μέλη μιας τεμαχισμένης κοινωνίας. Να δώσει κατευθύνσεις, να στηρίξει την επινοητικότητα και τη δημιουργικότητα.
Επανερχόμαστε συχνά στο ίδιο θέμα. Επαναληπτικά, σχεδόν εμμονικά. Ισως γιατί η «υπενθύμιση» λειτουργεί πολλαπλασιαστικά. Δεν προκαλεί ταχείες αλλαγές ούτε ρήξεις. Κερδίζει όμως ένα μικρό, ελάχιστο τετραγωνικό κάθε φορά. Εστω και ως αρθρογραφία...
No comments:
Post a Comment