Η μελέτη πρόδρομων φαινομένων κρύβει στοιχεία πρόγνωσης
Τα φονικά 7,8 Ρίχτερ στο Νεπάλ έφεραν εκ νέου στο προσκήνιο τη συζήτηση για τους κινδύνους από τις σεισμικές εξάρσεις και για το εάν μπορεί να υπάρξει πρόβλεψη των σεισμών. Συχνά μοιάζουν με ανακλαστικές αντιδράσεις. «Πρέπει να τελειώνουμε με τις τηλε-καφετζούδες και τις προβλέψεις online, που έφταναν στο σημείο να μιλούν για φαινόμενο ντόμινο από ένα σεισμό, ο οποίος έγινε 6.000 χιλιόμετρα μακριά από την Ελλάδα. Οχι, ο σεισμός στο Νεπάλ δεν μπορεί να επηρεάσει τη σεισμική δραστηριότητα στη χώρα μας», τονίζει ξεκάθαρα στην «Κ» ο κ. Γεράσιμος Χουλιάρας, κύριος ερευνητής στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. «Αυτό δεν σημαίνει εφησυχασμό. Η χώρα μας έχει πολλά ενεργά ρήγματα, είναι μία από τις πιο σεισμογενείς περιοχές. Κι αυτό που μας στενοχωρεί είναι πως μια τέτοια χώρα πάσχει από παιδεία στο θέμα των σεισμών και στην αντιμετώπισή τους», συμπληρώνει.
Το ερώτημα παραμένει: μπορεί να υπάρχει πρόβλεψη των σεισμών; Γιατί, παρά την αλματώδη πρόοδο της επιστήμης και της τεχνολογίας των τελευταίων δεκαετιών, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τι συμβαίνει μερικά χιλιόμετρα κάτω από τα πόδια μας, όταν σήμερα μπορούμε να στείλουμε και να ελέγχουμε μηχανές που εκτελούν εργασίες ακριβείας στον πλανήτη Αρη;
«Κάθε σεισμός μεγαλύτερος των 5 Ρίχτερ στέλνει πρόδρομα φαινόμενα. Πρόκειται για μια ευρεία γκάμα από 250 διαφορετικά φαινόμενα, από τα οποία άλλα είναι αξιόπιστα και άλλα λιγότερο αξιόπιστα. Αυτά τα φαινόμενα πρέπει να μπορείς να τα επεξεργαστείς όσο το δυνατόν πιο γρήγορα», λέει στην «Κ» ο κ. Ακης Τσελέντης, διευθυντής του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου. Οπως αποκαλύπτει, αναμένεται στο αμέσως επόμενο διάστημα να δημιουργηθεί στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο ένα κέντρο μελέτης πρόδρομων φαινομένων. «Θα συλλέγουμε και θα αξιολογούμε διάφορα στοιχεία. Μία από τις παραμέτρους που δίνουμε σημασία είναι τα σήματα ΒΑΝ. Κι εδώ θα ήθελα να πω πως δεν μπορούμε να απαιτούμε από μία πρόβλεψη ακρίβεια μερικών χιλιομέτρων για την εστία ή υποδιαιρέσεων της κλίμακας Ρίχτερ για την πιθανή ένταση, όταν έχουμε σεισμούς που έχουν πραγματοποιηθεί και οι σεισμολόγοι δεν μπορούν να εκτιμήσουν το μέγεθός τους», συμπληρώνει ο κ. Τσελέντης.
Η χρονική πρόβλεψη
«Εχουν πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα σημαντικά βήματα στην πρόγνωση και εκτίμηση του σεισμικού κινδύνου. Ελληνες ερευνητές έχουν προχωρήσει σε κορυφαίες δημοσιεύσεις σε διεθνές επίπεδο. Υπάρχει προσέγγιση για το ποιες είναι οι περιοχές που θα εκδηλωθούν σεισμοί, καθώς και για το μέγεθος του σεισμού που μπορεί να εκδηλωθεί. Αυτό που δεν μπορούμε ακόμα να προσδιορίσουμε με ακρίβεια είναι ο χρόνος», συμπληρώνει στην «Κ» ο κ. Χουλιάρας. «Αυτό δεν σημαίνει πως δεν προχωρούμε. Και η Ιατρική δεν μπορεί να προβλέψει ποιος άνθρωπος και πότε θα εκδηλώσει καρκίνο», συμπληρώνει ο ερευνητής που συμμετέχει στην ομάδα ΒΑΝ.
«Σήμερα και η χρονική πρόβλεψη έχει προχωρήσει. Παλιότερα λέγαμε πως ένα ρήγμα μπορεί να δώσει σεισμό εντός των επόμενων δεκαετιών. Τώρα για σεισμούς άνω των 6 Ρίχτερ μπορούμε να μιλούμε για ένα διάστημα από μερικούς μήνες έως ένα έτος», διευκρινίζει. Πολύτιμη είναι και η αξιοποίηση της στατιστικής σεισμολογίας, που με την καταγραφή αναλυτικών δεδομένων δημιουργεί μια υποδομή στοιχείων, τα οποία μπορούν να συσχετιστούν και συνυπολογιστούν με τα δεδομένα πεδίου.
«Οταν ξεκινάει μια σεισμική ακολουθία οι σεισμολόγοι στήνουν δίκτυα παρατήρησης, βάζουν σταθμούς και μετρούν πάνω από την καρδιά του Εγκέλαδου. Το πρόβλημα είναι πως με τις περικοπές τα τελευταία χρόνια όλη αυτή η προσπάθεια οικονομικά βρίσκεται στον αέρα. Για παράδειγμα, προσωπικά παρακολουθώ δίκτυα που καταγράφουν τη συνέχεια των σεισμών στην Κεφαλονιά και τη Σαντορίνη, τα οποία πλέον στηρίζονται μόνο από την εθελοντική προσφορά και την αυτοθυσία των σεισμολόγων», σημειώνει ο ερευνητής.
Στην Ελλάδα υπάρχει μεγάλο δίκτυο ελέγχου, με 150 συνολικά σεισμογράφους, 170 σταθμούς παρατήρησης για τσουνάμι (η χώρα μας έχει την ευθύνη του Κέντρου Ελέγχου για τσουνάμι στην Ανατολική Μεσόγειο), ενώ υπάρχουν και επιταχυνσιογράφοι, που μετρούν την επιτάχυνση που αναπτύσσουν τα σεισμικά κύματα. Ολα αυτά πρέπει, για ευνόητους λόγους, να λειτουργούν σε 24ωρη βάση. Το σπουδαίο αυτό έργο στηρίζεται εδώ και μια δεκαετία, εκτός από το μόνιμο προσωπικό, και σε 15 περίπου συμβασιούχους, οι οποίοι αναλάμβαναν τις νυχτερινές βάρδιες και τις αργίες. «Οι συμβάσεις των συνεργατών μας λήγουν στις αρχές Ιουνίου. Παρέμειναν για 10 χρόνια συμβασιούχοι, αν και καλύπτουν μόνιμες και κρίσιμες υπηρεσίες. Αν δεν ανανεωθούν οι συμβάσεις τους θα καταρρεύσει η διαρκής παρακολούθηση της σεισμικής δραστηριότητας», τονίζει ο κ. Χουλιάρας. «Δυστυχώς, από ορισμένες κυβερνητικές πλευρές ακούσαμε πως κινδυνολογούμε για να πάρουμε κονδύλια. Αν είναι δυνατόν!» σχολιάζει με αγανάκτηση ο κ. Χουλιάρας.
«Δυστυχώς για την Πολιτεία και τους πολιτικούς η εκτίμηση πιθανού σεισμού αποτελεί καυτή πατάτα, καθώς δεν υπάρχουν οι απαραίτητοι μηχανισμοί διαχείρισης σεισμικού κινδύνου, ενώ η αντισεισμική προστασία της χώρας είναι ανεπαρκέστατη. Για παράδειγμα, ενώ έχει ανακοινωθεί εδώ και 10 χρόνια ο αντισεισμικός έλεγχος 80.000 δημόσιων κτιρίων, μέχρι στιγμής δεν έχουν ελεγχθεί ούτε 15.000. Και μιλάμε για κτίρια μεγάλης συγκέντρωσης πληθυσμού, από νοσοκομεία και σχολεία, μέχρι δημόσιες υπηρεσίες» επισημαίνει, τέλος, ο κ. Τσελέντης.
Το ερώτημα παραμένει: μπορεί να υπάρχει πρόβλεψη των σεισμών; Γιατί, παρά την αλματώδη πρόοδο της επιστήμης και της τεχνολογίας των τελευταίων δεκαετιών, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τι συμβαίνει μερικά χιλιόμετρα κάτω από τα πόδια μας, όταν σήμερα μπορούμε να στείλουμε και να ελέγχουμε μηχανές που εκτελούν εργασίες ακριβείας στον πλανήτη Αρη;
«Κάθε σεισμός μεγαλύτερος των 5 Ρίχτερ στέλνει πρόδρομα φαινόμενα. Πρόκειται για μια ευρεία γκάμα από 250 διαφορετικά φαινόμενα, από τα οποία άλλα είναι αξιόπιστα και άλλα λιγότερο αξιόπιστα. Αυτά τα φαινόμενα πρέπει να μπορείς να τα επεξεργαστείς όσο το δυνατόν πιο γρήγορα», λέει στην «Κ» ο κ. Ακης Τσελέντης, διευθυντής του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου. Οπως αποκαλύπτει, αναμένεται στο αμέσως επόμενο διάστημα να δημιουργηθεί στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο ένα κέντρο μελέτης πρόδρομων φαινομένων. «Θα συλλέγουμε και θα αξιολογούμε διάφορα στοιχεία. Μία από τις παραμέτρους που δίνουμε σημασία είναι τα σήματα ΒΑΝ. Κι εδώ θα ήθελα να πω πως δεν μπορούμε να απαιτούμε από μία πρόβλεψη ακρίβεια μερικών χιλιομέτρων για την εστία ή υποδιαιρέσεων της κλίμακας Ρίχτερ για την πιθανή ένταση, όταν έχουμε σεισμούς που έχουν πραγματοποιηθεί και οι σεισμολόγοι δεν μπορούν να εκτιμήσουν το μέγεθός τους», συμπληρώνει ο κ. Τσελέντης.
Η χρονική πρόβλεψη
«Εχουν πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα σημαντικά βήματα στην πρόγνωση και εκτίμηση του σεισμικού κινδύνου. Ελληνες ερευνητές έχουν προχωρήσει σε κορυφαίες δημοσιεύσεις σε διεθνές επίπεδο. Υπάρχει προσέγγιση για το ποιες είναι οι περιοχές που θα εκδηλωθούν σεισμοί, καθώς και για το μέγεθος του σεισμού που μπορεί να εκδηλωθεί. Αυτό που δεν μπορούμε ακόμα να προσδιορίσουμε με ακρίβεια είναι ο χρόνος», συμπληρώνει στην «Κ» ο κ. Χουλιάρας. «Αυτό δεν σημαίνει πως δεν προχωρούμε. Και η Ιατρική δεν μπορεί να προβλέψει ποιος άνθρωπος και πότε θα εκδηλώσει καρκίνο», συμπληρώνει ο ερευνητής που συμμετέχει στην ομάδα ΒΑΝ.
«Σήμερα και η χρονική πρόβλεψη έχει προχωρήσει. Παλιότερα λέγαμε πως ένα ρήγμα μπορεί να δώσει σεισμό εντός των επόμενων δεκαετιών. Τώρα για σεισμούς άνω των 6 Ρίχτερ μπορούμε να μιλούμε για ένα διάστημα από μερικούς μήνες έως ένα έτος», διευκρινίζει. Πολύτιμη είναι και η αξιοποίηση της στατιστικής σεισμολογίας, που με την καταγραφή αναλυτικών δεδομένων δημιουργεί μια υποδομή στοιχείων, τα οποία μπορούν να συσχετιστούν και συνυπολογιστούν με τα δεδομένα πεδίου.
«Οταν ξεκινάει μια σεισμική ακολουθία οι σεισμολόγοι στήνουν δίκτυα παρατήρησης, βάζουν σταθμούς και μετρούν πάνω από την καρδιά του Εγκέλαδου. Το πρόβλημα είναι πως με τις περικοπές τα τελευταία χρόνια όλη αυτή η προσπάθεια οικονομικά βρίσκεται στον αέρα. Για παράδειγμα, προσωπικά παρακολουθώ δίκτυα που καταγράφουν τη συνέχεια των σεισμών στην Κεφαλονιά και τη Σαντορίνη, τα οποία πλέον στηρίζονται μόνο από την εθελοντική προσφορά και την αυτοθυσία των σεισμολόγων», σημειώνει ο ερευνητής.
Στην Ελλάδα υπάρχει μεγάλο δίκτυο ελέγχου, με 150 συνολικά σεισμογράφους, 170 σταθμούς παρατήρησης για τσουνάμι (η χώρα μας έχει την ευθύνη του Κέντρου Ελέγχου για τσουνάμι στην Ανατολική Μεσόγειο), ενώ υπάρχουν και επιταχυνσιογράφοι, που μετρούν την επιτάχυνση που αναπτύσσουν τα σεισμικά κύματα. Ολα αυτά πρέπει, για ευνόητους λόγους, να λειτουργούν σε 24ωρη βάση. Το σπουδαίο αυτό έργο στηρίζεται εδώ και μια δεκαετία, εκτός από το μόνιμο προσωπικό, και σε 15 περίπου συμβασιούχους, οι οποίοι αναλάμβαναν τις νυχτερινές βάρδιες και τις αργίες. «Οι συμβάσεις των συνεργατών μας λήγουν στις αρχές Ιουνίου. Παρέμειναν για 10 χρόνια συμβασιούχοι, αν και καλύπτουν μόνιμες και κρίσιμες υπηρεσίες. Αν δεν ανανεωθούν οι συμβάσεις τους θα καταρρεύσει η διαρκής παρακολούθηση της σεισμικής δραστηριότητας», τονίζει ο κ. Χουλιάρας. «Δυστυχώς, από ορισμένες κυβερνητικές πλευρές ακούσαμε πως κινδυνολογούμε για να πάρουμε κονδύλια. Αν είναι δυνατόν!» σχολιάζει με αγανάκτηση ο κ. Χουλιάρας.
«Δυστυχώς για την Πολιτεία και τους πολιτικούς η εκτίμηση πιθανού σεισμού αποτελεί καυτή πατάτα, καθώς δεν υπάρχουν οι απαραίτητοι μηχανισμοί διαχείρισης σεισμικού κινδύνου, ενώ η αντισεισμική προστασία της χώρας είναι ανεπαρκέστατη. Για παράδειγμα, ενώ έχει ανακοινωθεί εδώ και 10 χρόνια ο αντισεισμικός έλεγχος 80.000 δημόσιων κτιρίων, μέχρι στιγμής δεν έχουν ελεγχθεί ούτε 15.000. Και μιλάμε για κτίρια μεγάλης συγκέντρωσης πληθυσμού, από νοσοκομεία και σχολεία, μέχρι δημόσιες υπηρεσίες» επισημαίνει, τέλος, ο κ. Τσελέντης.
No comments:
Post a Comment