Ο κύκλος έκλεισε Του Αλέξη Παπαχελά Καλό είναι πού και πού να βγαίνουμε από το «κουτάκι» μας και να βλέπουμε τις μεγάλες αλλαγές γύρω μας. Δεν αναφέρομαι μόνο στις γεωπολιτικές αλλαγές, που είναι απρόβλεπτες και σημαντικές. Η περίοδος που ζούμε είναι ιστορική και χαρακτηρίζεται από ορισμένα βαθύτερα φαινόμενα. Είναι, για παράδειγμα, προφανές πως μπαίνουμε σε μια περίοδο στη Δύση, όπου ο υπερβολικός πλουτισμός και ο ρόλος των περίφημων αγορών έχουν τεθεί στο στόχαστρο των πολιτικών. Από τη δεκαετία του 1980 έως την κρίση της Lehman Brothers, το 2008, ζήσαμε τη «χρυσή εποχή» του ανεξέλεγκτου καπιταλισμού. Τώρα αυτό αλλάζει και δεν ξέρουμε έως ποιο σημείο θα φτάσει το αντίθετο ρεύμα. Οι αμοιβές των τραπεζιτών και των επιχειρηματικών στελεχών περιορίζονται στον δυτικό κόσμο, οι μέτοχοι και οι μεγαλοκαταθέτες καλούνται να πληρώσουν τα σπασμένα για ρίσκα που πήραν είτε σε ομόλογα κρατών είτε ακόμη και σε καταθέσεις σε «τζογαδόρικες» τράπεζες. Σίγουρα, πάντως, μπαίνουμε σε ένα νέο κύκλο, όπου ο πλούτος δεν είναι πια ο «Θεός». Ενα δεύτερο βαθύτερο φαινόμενο που χαρακτηρίζει την εποχή μας είναι η αίσθηση της άμεσης δημοκρατίας που δίνουν τα social media. Πανίσχυροι θεσμοί, αυταρχικά καθεστώτα, μορφές εξουσίας καταρρέουν υπό την πίεση της αμεσότητας και της συμμετοχικότητας των social media. Το βλέπουμε παντού, από την Αραβική Ανοιξη, το Βατικανό έως τη δοκιμασία της μοναρχίας στην Ισπανία. Αυτό το φαινόμενο έχει απίστευτες συνέπειες, που ακόμη δεν έχουμε συνειδητοποιήσει πόσο μακριά φτάνουν. Ο ρόλος των παραδοσιακών media, αλλά και τα περιθώρια άσκησης πολιτικής περιορίζονται θεαματικά. Δεν υπάρχει τίποτα πιο δύσκολο από το να κυβερνάς μια χώρα με αυτά τα νέα δεδομένα. Η έννοια του «ειδικού βάρους» ενός πολιτικού ή άλλου παράγοντα, αυτό που οι Αγγλοσάξονες ονομάζουν authority, έχει περιορισθεί θεαματικά μέσα σε αυτό το μπλέντερ της άναρχης, εικοσιτετράωρης διαρκείας «ενημέρωσης». Στην Ευρώπη, και ειδικά στον Νότο, έχουμε ένα ακόμη φαινόμενο που καθιστά τη συγκυρία εκρηκτική και ενδιαφέρουσα... Για πρώτη φορά μετά τον Πόλεμο, το χάσμα ανάμεσα στην ευρωπαϊκή ελίτ και την κοινή γνώμη έχει μεγαλώσει σε επικίνδυνο σημείο. Ο μέσος ψηφοφόρος του Νότου νιώθει πολύ απομακρυσμένος από τον κ. Μπαρόζο ή τον κ. Ρεν και ακόμη πιο απομακρυσμένος από τον κ. Σόιμπλε και τα μέλη του Eurogroup. Δεν τους έχει εκλέξει, δεν του έχουν «μιλήσει» ποτέ και δεν πολυκαταλαβαίνει τη λογική τού «αυτό είναι καλό για σένα, άρα πιες το και μη ρωτάς πολλά». Το χάσμα ελίτ και κοινής γνώμης φάνηκε πολύ καθαρά στην περίπτωση της Ιταλίας, όπου η μεν ευρωπαϊκή ελίτ αποφάσισε ότι θα ήταν καλό για την περίπτωσή της να υιοθετήσει το «μοντέλο Μόντι», η δε κοινή γνώμη επέλεξε το «μοντέλο Γκρίλο και Μπερλουσκόνι». Αρα; Δεν μπορεί κανείς να προβλέψει πού πάμε ως Ευρώπη και ειδικότερα εμείς εδώ στον Νότο. Σίγουρα ζούμε ιστορικές «στιγμές» και το τέλος ενός κύκλου ευημερίας και εύκολου πλουτισμού. Αν το αύριο θα κρύβει ταραχές, ακόμη και «επαναστάσεις» ή αν θα επέλθει μια νέα ισορροπία δημοκρατίας και αγορών μέσα από τους παραδοσιακούς μας θεσμούς, θα πρέπει να έχουμε λίγη υπομονή για να το διαπιστώσουμε.            kathimerini