Αξίζει να ακούσουμε τον υπουργό Οικονομικών της Ελλάδας
MOHAMED A. EL-ERIAN / BLOOMBERG
Δεν έχω συναντήσει ή συνομιλήσει ποτέ με τον Γιάνη Βαρουφάκη, τον Ελληνα υπουργό Οικονομικών. Ωστόσο νιώθω πως τον γνωρίζω μέσω των γραπτών και των συνεντεύξεών του και μέσω της σχέσης που έχει αναπτύξει με τους Ευρωπαίους πιστωτές στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα. Γι’ αυτό λυπήθηκα την περασμένη εβδομάδα όταν έμαθα ότι ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας παραγκώνισε τον Βαρουφάκη από τις περίπλοκες και συνεχόμενες διαπραγματεύσεις με τους Ευρωπαίους πιστωτές και το ΔΝΤ, αν και κατανοώ το σκεπτικό της απόφασης.
Ο Βαρουφάκης ήταν μια πνοή φρέσκου αέρα σε αυτό το παρατεταμένο και εξουθενωτικό ελληνικό δράμα, που έχει ανησυχητικά υψηλό κόστος σε ανεργία, σε φτώχεια και σε χαμένες ευκαιρίες. Στηριζόμενος σε αξιόλογα οικονομικά επιχειρήματα και λογική και στην επιθυμία να καταφέρει κάτι καλύτερο, ο Βαρουφάκης πίεσε για την υιοθέτηση ρεαλιστικότερων όρων από την πλευρά των δανειστών. Και ποτέ δεν κουράστηκε να τους υπενθυμίζει ότι η ανάκαμψη της Ελλάδας δεν αποτελεί ευθύνη μόνο της ίδιας της χώρας. Προσέγγισε την ουσία με ασυνήθιστο διαπραγματευτικό στυλ, το οποίο τράβηξε την προσοχή, αλλά όπως καταλαβαίνει κανείς δεν άρεσε στους Ευρωπαίους εταίρους του. Εχοντας περάσει το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του σε πανεπιστήμια, ο Βαρουφάκης έκλινε περισσότερο προς το μέρος του ανοιχτού, δημόσιου, διαλόγου και συζήτησης. Οι διπλωματικές αβρότητες παραμερίστηκαν προς όφελος της ειλικρινούς συζήτησης. Οι ευγενικές εισαγωγές αντικαταστάθηκαν από επιμονή στους τομείς όπου υπάρχει διαφωνία. Οντας μέλος μιας κυβέρνησης που εξελέγη επειδή υποσχέθηκε ότι θα αποκαταστήσει την αξιοπρέπεια της Ελλάδας, ο Βαρουφάκης δεν δίστασε να απευθυνθεί στους υπόλοιπους Ευρωπαίους υπουργούς Οικονομικών ως ίσος προς ίσον. Και επειδή τα ΜΜΕ κάλυπταν στενά τις συναντήσεις του, ιδίως τα γερμανικά ΜΜΕ, παρουσιάστηκε στον κόσμο ένα δράμα με ένταση που σπάνια προβάλλει από τις ευρωπαϊκές διαπραγματεύσεις: εκτόξευση κατηγοριών εκατέρωθεν και επιπλήξεις.
Καταλαβαίνει κανείς γιατί είναι ανυπόμονος ο Βαρουφάκης. Εχοντας γίνει μάρτυρας του πόνου του λαού του επί τόσα χρόνια εξαιτίας μιας πολιτικής που θεωρεί ότι είναι ασυνάρτητη, ήταν ανέκαθεν έτοιμος να ταράξει τα νερά. Ωστόσο, εξαιτίας της επιθυμίας του να πετύχει μια θεαματική λύση, παραμέλησε να κάνει τα απαιτούμενα μικρά βήματα οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Το στυλ του Βαρουφάκη εξανάγκασε τον Τσίπρα να τον παραγκωνίσει ως απάντηση στην ογκούμενη οργή των Ευρωπαίων. Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι ήταν το ασυνήθιστο επίπεδο έντασης που καταγράφτηκε στη συνάντηση της Ρίγας και το οποίο έγινε γνωστό στην κοινή γνώμη.
Ο Τσίπρας δεν είχε άλλη επιλογή από το να αντικαταστήσει τον Βαρουφάκη ως επικεφαλής διαπραγματευτή. Η κυβέρνησή του διαθέτει πλέον επικίνδυνα λίγα χρήματα έχοντας αποτύχει να εξασφαλίσει την αποδέσμευση οποιοδήποτε ποσού από την Ε.Ε. και το ΔΝΤ. Εν τω μεταξύ, αυξάνονται οι ταμειακές υποχρεώσεις της κυβέρνησης περιλαμβανομένων των συντάξεων και της αποπληρωμής του ΔΝΤ. Η ασθμαίνουσα οικονομία θα μπορούσε να συρρικνωθεί ακόμη περισσότερο από την πίεση που ασκούν νευρικοί πολίτες που αποσύρουν τις καταθέσεις τους από τις ελληνικές τράπεζες. Η μετακίνηση του Βαρουφάκη στο παρασκήνιο αυξάνει τις πιθανότητες το ψυχρό αδιέξοδο να δώσει τη θέση του σε μία ακόμη επιδερμική συμφωνία, που θα επιτρέψει στην Ελλάδα να κερδίσει λίγο χρόνο. Αν όμως οι πιστωτές της Ελλάδας δεν εκμεταλλευτούν αυτό το χρονικό διάστημα ώστε να αποδεχτούν την αλήθεια που σταθερά προσπαθούσε να τους επιβάλει ο Βαρουφάκης –ότι οι ελληνικές μεταρρυθμίσεις, όσο τολμηρές και να είναι, δεν θα πετύχουν παρά μόνο αν υπάρξει χαλάρωση της λιτότητας και περαιτέρω μείωση του δημοσίου χρέους– τότε ο υπουργός Οικονομικών θα μπορούσε να επιστρέψει στην «πρώτη γραμμή». Αυτή τη φορά θα είχε διαφορετική αποστολή: να αποκαταστήσει την τάξη μετά ένα μεγάλο οικονομικό ατύχημα (Grexident) που θα καθιστούσε σχεδόν αδύνατη την παραμονή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη.
Ο Βαρουφάκης ήταν μια πνοή φρέσκου αέρα σε αυτό το παρατεταμένο και εξουθενωτικό ελληνικό δράμα, που έχει ανησυχητικά υψηλό κόστος σε ανεργία, σε φτώχεια και σε χαμένες ευκαιρίες. Στηριζόμενος σε αξιόλογα οικονομικά επιχειρήματα και λογική και στην επιθυμία να καταφέρει κάτι καλύτερο, ο Βαρουφάκης πίεσε για την υιοθέτηση ρεαλιστικότερων όρων από την πλευρά των δανειστών. Και ποτέ δεν κουράστηκε να τους υπενθυμίζει ότι η ανάκαμψη της Ελλάδας δεν αποτελεί ευθύνη μόνο της ίδιας της χώρας. Προσέγγισε την ουσία με ασυνήθιστο διαπραγματευτικό στυλ, το οποίο τράβηξε την προσοχή, αλλά όπως καταλαβαίνει κανείς δεν άρεσε στους Ευρωπαίους εταίρους του. Εχοντας περάσει το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του σε πανεπιστήμια, ο Βαρουφάκης έκλινε περισσότερο προς το μέρος του ανοιχτού, δημόσιου, διαλόγου και συζήτησης. Οι διπλωματικές αβρότητες παραμερίστηκαν προς όφελος της ειλικρινούς συζήτησης. Οι ευγενικές εισαγωγές αντικαταστάθηκαν από επιμονή στους τομείς όπου υπάρχει διαφωνία. Οντας μέλος μιας κυβέρνησης που εξελέγη επειδή υποσχέθηκε ότι θα αποκαταστήσει την αξιοπρέπεια της Ελλάδας, ο Βαρουφάκης δεν δίστασε να απευθυνθεί στους υπόλοιπους Ευρωπαίους υπουργούς Οικονομικών ως ίσος προς ίσον. Και επειδή τα ΜΜΕ κάλυπταν στενά τις συναντήσεις του, ιδίως τα γερμανικά ΜΜΕ, παρουσιάστηκε στον κόσμο ένα δράμα με ένταση που σπάνια προβάλλει από τις ευρωπαϊκές διαπραγματεύσεις: εκτόξευση κατηγοριών εκατέρωθεν και επιπλήξεις.
Καταλαβαίνει κανείς γιατί είναι ανυπόμονος ο Βαρουφάκης. Εχοντας γίνει μάρτυρας του πόνου του λαού του επί τόσα χρόνια εξαιτίας μιας πολιτικής που θεωρεί ότι είναι ασυνάρτητη, ήταν ανέκαθεν έτοιμος να ταράξει τα νερά. Ωστόσο, εξαιτίας της επιθυμίας του να πετύχει μια θεαματική λύση, παραμέλησε να κάνει τα απαιτούμενα μικρά βήματα οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Το στυλ του Βαρουφάκη εξανάγκασε τον Τσίπρα να τον παραγκωνίσει ως απάντηση στην ογκούμενη οργή των Ευρωπαίων. Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι ήταν το ασυνήθιστο επίπεδο έντασης που καταγράφτηκε στη συνάντηση της Ρίγας και το οποίο έγινε γνωστό στην κοινή γνώμη.
Ο Τσίπρας δεν είχε άλλη επιλογή από το να αντικαταστήσει τον Βαρουφάκη ως επικεφαλής διαπραγματευτή. Η κυβέρνησή του διαθέτει πλέον επικίνδυνα λίγα χρήματα έχοντας αποτύχει να εξασφαλίσει την αποδέσμευση οποιοδήποτε ποσού από την Ε.Ε. και το ΔΝΤ. Εν τω μεταξύ, αυξάνονται οι ταμειακές υποχρεώσεις της κυβέρνησης περιλαμβανομένων των συντάξεων και της αποπληρωμής του ΔΝΤ. Η ασθμαίνουσα οικονομία θα μπορούσε να συρρικνωθεί ακόμη περισσότερο από την πίεση που ασκούν νευρικοί πολίτες που αποσύρουν τις καταθέσεις τους από τις ελληνικές τράπεζες. Η μετακίνηση του Βαρουφάκη στο παρασκήνιο αυξάνει τις πιθανότητες το ψυχρό αδιέξοδο να δώσει τη θέση του σε μία ακόμη επιδερμική συμφωνία, που θα επιτρέψει στην Ελλάδα να κερδίσει λίγο χρόνο. Αν όμως οι πιστωτές της Ελλάδας δεν εκμεταλλευτούν αυτό το χρονικό διάστημα ώστε να αποδεχτούν την αλήθεια που σταθερά προσπαθούσε να τους επιβάλει ο Βαρουφάκης –ότι οι ελληνικές μεταρρυθμίσεις, όσο τολμηρές και να είναι, δεν θα πετύχουν παρά μόνο αν υπάρξει χαλάρωση της λιτότητας και περαιτέρω μείωση του δημοσίου χρέους– τότε ο υπουργός Οικονομικών θα μπορούσε να επιστρέψει στην «πρώτη γραμμή». Αυτή τη φορά θα είχε διαφορετική αποστολή: να αποκαταστήσει την τάξη μετά ένα μεγάλο οικονομικό ατύχημα (Grexident) που θα καθιστούσε σχεδόν αδύνατη την παραμονή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη.
No comments:
Post a Comment