Αθανασόπουλος Αλ. Άγγελος 

Ρήγμα στις σχέσεις Μαξίμου - Κοτζιά

Η απουσία του ΥΠΕΞ από τη διαχείριση του Προσφυγικού και οι διαφορές τακτικής για τη συνεργασία με τα Σκόπια

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  26/03/2016 05:45

Ο κ. Κοτζιάς στην πόρτα του Μαξίμου. Οι διαφορετικές προσεγγίσεις του υπουργού Εξωτερικών και του Πρωθυπουργού έχουν ψυχράνει τις σχέσεις τους

1

emailεκτύπωση  

Σοβαρά ερωτηματικά έχουν αρχίσει να ανακύπτουν για τη συνεργασία του Μεγάρου Μαξίμου και του υπουργείου Εξωτερικών στο ζήτημα διαχείρισης της προσφυγικής κρίσης. Κυβερνητικές πηγές που έχουν άριστη γνώση του παρασκηνίου τονίζουν στο «Βήμα» ότι το τελευταίο διάστημα έχει εμφανιστεί «χαμηλό βαρομετρικό» στις σχέσεις του Αλέξη Τσίπραμε τον Νίκο Κοτζιά εξαιτίας της τακτικής που έχει επιλέξει ο υπουργός Εξωτερικών να μην εμπλέκεται με ζήλο στο Προσφυγικό, το οποίο έχει αναδειχθεί σε μείζον εθνικό ζήτημα με απρόβλεπτες προεκτάσεις.

Τα πρώτα σύννεφα

Οι ίδιες πηγές προσθέτουν ότι το κακό κλίμα είχε αρχίσει να διαφαίνεται ήδη από την εποχή της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη τον περασμένο Σεπτέμβριο. Ωστόσο, καθώς αυτή έλαβε χώρα λίγο μετά την επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές, αποφασίστηκε να μη δοθεί συνέχεια. Με την προσφυγική κρίση όμως να λαμβάνει διαστάσεις, αρκετά κυβερνητικά στελέχη ανέμεναν ενεργότερη ανάμειξη του υπουργού Εξωτερικών, ενώ αρκετά δεν αποκλείουν και την έλευση άλλου ενοίκου στο νεοκλασικό της Βασιλίσσης Σοφίας σε μελλοντικό ανασχηματισμό.

Ο κ. Κοτζιάς έχει επιμελώς αποφύγει να βγει μπροστά στο Προσφυγικό και είναι σαφές σε πολλούς ότι το Μαξίμου εμπιστεύεται περισσότερο τον αναπληρωτή υπουργό Νίκο Ξυδάκηστην προσπάθεια «να σπάσει ο πάγος» με μια σειρά χώρες. Αυτός ήταν άλλωστε που επισκέφθηκε «δύσκολους προορισμούς», όπως η Αυστρία και η Σλοβακία ή ακόμη και η Φινλανδία. Παράλληλα οι ξένοι διπλωμάτες στην Αθήνα τονίζουν σε ιδιωτικές τους συνομιλίες ότι προτιμούν να συνομιλούν απευθείας με τον επικεφαλής του Διπλωματικού Γραφείου του Πρωθυπουργού Βαγγέλη Καλπαδάκη, που, αν και με χαμηλότερο βαθμό, απολαμβάνει την εμπιστοσύνη τους.

Ενδεικτική της διαφορετικής προσέγγισης που φαίνεται ότι υπάρχει μεταξύ των κ.κ. Τσίπρα και Κοτζιά είναι όσα έχουν λάβει χώρα στο ζήτημα της πιθανής συνεργασίας με την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι τον τελευταίο ενάμιση μήνα έχουν σχεδόν παγώσει, με πρωτοβουλία του υπουργείου Εξωτερικών, οι διπλωματικές επαφές Αθήνας και Σκοπίων με αφορμή το κλείσιμο των βορείων συνόρων της Ελλάδας - μια απόφαση που έχει πλέον περιβληθεί «κοινοτικό μανδύα» καθώς συμπεριελήφθη στη Δήλωση των «28» της 7ης Μαρτίου.

Ωστόσο, παρά την ενόχληση του Αλέξη Τσίπρα για τη στάση των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων και της Αυστρίας στο θέμα του βαλκανικού διαδρόμου, ο κ. Κοτζιάς έχει ακολουθήσει μια ιδιαίτερα σκληρή γραμμή που κινείται όχι μόνο αντίθετα στα όσα ο ίδιος διακήρυττε για την ανάγκη προσέγγισης με την πΓΔΜ αλλά και στην καλή χημεία που φαίνεται ότι υπήρξε στις τρεις συναντήσεις του έλληνα πρωθυπουργού με τον Γκιόργκι Ιβανόφ. Ο σκοπιανός πρόεδρος είναι αυτός που λόγω των προγραμματισμένων για τις 5 Ιουνίου βουλευτικών εκλογών στη γειτονική χώρα ασκεί ουσιαστικά την εκτελεστική εξουσία.

Η τελευταία από αυτές τις συναντήσεις έλαβε χώρα στις αρχές Φεβρουαρίου στο Λονδίνο, στο περιθώριο της Διάσκεψης Δωρητών για τη Συρία, ενώ είχε προηγηθεί και εκείνη στο περιθώριο της Διάσκεψης για το Κλίμα στο Παρίσι τον περασμένο Δεκέμβριο. Σύμφωνα με πληροφορίες, κατά τη συνάντηση Τσίπρα και Ιβανόφ στις 4 Φεβρουαρίου στη βρετανική πρωτεύουσα, ο πρόεδρος της πΓΔΜ πρότεινε στον έλληνα πρωθυπουργό να επισκεφθούν την Αθήνα οι δύο στενότεροι σύμβουλοί του ώστε να αναζητηθούν τρόποι στενότερης συνεργασίας στο Προσφυγικό.

Αυτό ήταν πάγιο αίτημα της σκοπιανής πλευράς ήδη από τον περασμένο Νοέμβριο, μετά την πραγματοποίηση στις Βρυξέλλες της μίνι συνόδου για τα Δυτικά Βαλκάνια. Επρόκειτο για τη σύνοδο στην οποία ο κ. Τσίπρας δεσμεύθηκε για τη δημιουργία 50.000 θέσεων υποδοχής στο ελληνικό έδαφος. Ωστόσο η Αθήνα υπήρξε εξαρχής επιφυλακτική, ίσως και απρόθυμη. Η αστυνομική συνεργασία περιορίστηκε για μεγάλο διάστημα μεταξύ των αστυνομικών τμημάτων Πολυκάστρου και Γευγελής ή μεταξύ του αξιωματικού της ΕΛ.ΑΣ. στο Γραφείο Συνδέσμου της Ελλάδας στα Σκόπια με το σκοπιανό υπουργείο Εσωτερικών. Χρειάστηκε μεγάλη προσπάθεια να ανοίξει κάποιος δίαυλος ανάμεσα στον αναπληρωτή υπουργό Προστασίας του Πολίτη Νίκο Τόσκα και στον σκοπιανό ομόλογό του Ολιβερ Σπασόφκσι. Ακόμη και η συνάντηση ανάμεσα στις ηγεσίες των αστυνομικών αρχών των δύο χωρών πριν από μερικές εβδομάδες στη Θεσσαλονίκη δεν έχει λάβει συνέχεια.Η πρόταση Ιβανόφ κατέφθασε διά της διπλωματικής οδού στην Αθήνα με ρηματική διακοίνωση στο υπουργείο Εξωτερικών στις 8 Φεβρουαρίου. Για να συμβεί αυτό είναι σαφές ότι το Μέγαρο Μαξίμου είχε ταχθεί υπέρ της επίσκεψης. Η σκοπιανή πλευρά ζητούσε να υπάρξει συνάντηση των δύο συμβούλων με σειρά ελλήνων αξιωματούχων, ανάμεσα στους οποίους ήταν στελέχη του αναπληρωτή υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής Νίκου Μουζάλα και του αναπληρωτή υπουργού Προστασίας του Πολίτη Νίκου Τόσκα, ο επικεφαλής του Διπλωματικού Γραφείου του Πρωθυπουργού Βαγγέλης Καλπαδάκης, ο πολιτικός διευθυντής του υπουργείου Εξωτερικών Πέτρος Μαυροειδής κ.ά.

Ο κ. Κοτζιάς όμως φέρεται να είχε άλλη άποψη και αντέδρασε στην πραγματοποίηση αυτής της επίσκεψης. Προχώρησε μάλιστα ένα βήμα παραπέρα αποφασίζοντας, κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή, τη ματαίωση της διεξαγωγής του (προγραμματισμένου για τα τέλη του ίδιου μήνα) τρίτου γύρου των συνομιλιών για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) μεταξύ Ελλάδας και πΓΔΜ, για τα οποία ο ίδιος διεκδικεί τις δάφνες της υλοποίησής τους. Ο πρέσβης κ. Μαυροειδής, που έχει αναλάβει τον φάκελο των ΜΟΕ, δεν μετέβη ποτέ στα Σκόπια.

Η «σκληρή γραμμή»

Αξίζει να σημειωθεί πάντως ότι, ακόμη κι αν ο γύρος αυτός διεξαγόταν, ο κ. Κοτζιάς είχε υποβαθμίσει τη σημασία της συζήτησης για το Προσφυγικό. Και αυτό παρά το γεγονός ότι ένα από τα ΜΟΕ αφορά τη διασυνοριακή συνεργασία και η Κομισιόν καλούσε ήδη από το περασμένο φθινόπωρο την αξιοποίησή του. Ωστόσο, παραμένει απορίας άξιο για ποιον λόγο το Μέγαρο Μαξίμου δεν αντέδρασε στην απόφαση Κοτζιά περί «σκληρής γραμμής», όταν το ίδιο είχε μάλλον ταχθεί υπέρ της πρότασης Ιβανόφ. Αντίθετα, δεν υπήρξε αντίδραση ούτε στο αναποτελεσματικό διάβημα διαμαρτυρίας που έστειλε λίγες ημέρες μετά ο κ. Κοτζιάς στην πΓΔΜ για τον αποκλεισμό της Αθήνας  από τις συνομιλίες υπό την αιγίδα της Βιέννης για τον βαλκανικό διάδρομο.

Ελλειμμα συνεννόησης
Η Ειδομένη, τα «κενά ασφαλείας» και οι φράχτες
Το τραγικό συμβάν της Ειδομένης, όταν πάνω από 1.000 πρόσφυγες αποφάσισαν να διαβούν ορμητικό ποταμό της περιοχής για να περάσουν στα Σκόπια για να επιστραφούν το ίδιο βράδυ στο ελληνικό έδαφος, υπήρξε για τη σκοπιανή πλευρά η απόδειξη ότι το Προσφυγικό έχει μια σοβαρή διάσταση ασφαλείας που η Αθήνα έχει παραμελήσει. Το γεγονός δε ότι οι σκοπιανές αρχές είχαν εντοπίσει και συλλέξει χιλιάδες πλαστά έγγραφα, ακόμη και της Frontex, από πρόσφυγες που είχαν περάσει από την Ελλάδα στο έδαφός τους είχε ήδη προκαλέσει μεγάλη ανησυχία.

Αυτός ήταν ο βασικός λόγος που συμφωνήθηκε από τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων και την Αυστρία να υπάρξει ένα ενιαίο έγγραφο για όσους έρχονται από την Ελλάδα, το οποίο και να αναγνωρίζεται από τις εθνικές αρχές των κρατών αυτών. Ξένες διπλωματικές πηγές σημειώνουν δε ότι, αν είχε εξαρχής υπάρξει στοιχειώδης αστυνομική συνεργασία και ανταλλαγή πληροφοριών, η κατασκευή φραχτών θα είχε αποφευχθεί. Ο κ. Ιβανόφ έθεσε μάλιστα τα γεγονότα της Ειδομένης υπόψη της Ανγκελα Μέρκελ σε τηλεφωνική συνομιλία που είχε με τη γερμανίδα καγκελάριο την περασμένη Τετάρτη, ζητώντας μάλιστα και βοήθεια για την ενίσχυση της συνοριακής ασφαλείας