Περιβάλλον & Επιστήμη

Γιατί οι τρομοκράτες χρησιμοποιούν την εκρηκτική ύλη ΤΑTP;

Οι τρομοκράτες τόσο στις Βρυξέλλες όσο και στο Παρίσι χρησιμοποίησαν την ίδια εκρηκτική ύλη, εκτιμούν οι ειδικοί. Μια χημική σύνθεση από ευρέως διαδεδομένες ουσίες, οι οποίες πωλούνται σε φαρμακεία και πολυκαταστήματα.

Καθώς περνούν οι μέρες βγαίνουν στη δημοσιότητα ολοένα περισσότερα στοιχεία αναφορικά με τα τρομοκρατικά χτυπήματα στις Βρυξέλλες, το προφίλ των δραστών αλλά και τις διασυνδέσεις του με τον τρομοκρατικό πυρήνα που ενορχήστρωσε τις αιματηρές επιθέσεις στο Παρίσι το Νοέμβριο του 2015. Ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στοιχείο που συνάγεται από τις ανακοινώσεις των αρμόδιων αρχών είναι ότι και στις δύο περιπτώσεις οι τρομοκράτες χρησιμοποίησαν την ίδια εκρηκτική ύλη, τη χημική ουσία TATP. H τριακετόνη τριυπεροξειδίου, όπως είναι η χημική της ονομασία, είναι μια χημική σύνθεση που συναποτελείται από εύκολα προσβάσιμα στον καθένα υλικά, τα οποία πωλούνται σε φαρμακεία, σε πολυκαταστήματα ακόμη και στο διαδίκτυο.

Aναπαράσταση της χημικής σύστασης της εκρηκτικής ύλης TATP

Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι οποιοσδήποτε μπορεί να κατασκευάσει μια βόμβα μεγάλης εμβέλειας στην κουζίνα του, κατεβάζοντας απλώς έναν σχετικό οδηγό από το ίντερνετ. Αυτό τουλάχιστον εκτιμά ο Τόμας Κλάπετκε, καθηγητής Χημείας στο Πανεπιστήμιο Λούντιβιχ Μαξιμίλιαν του Μονάχου. «Αμφιβάλλω εάν δώσω για παράδειγμα σε ένα τυχαίο πρόσωπο τη ´συνταγή´ κατά πόσο θα μπορέσει να αναμείξει με επιτυχία τα υλικά για να φτιάξει τελικά το επίμαχο εκρηκτικό», λέει χαρακτηριστικά ο γερμανός καθηγητής. Ακόμη κι αν το υπεροξείδιο της ακετόνης, στη χημική ομάδα του οποίου ανήκει και το TATP, μπορεί να παρασκευαστεί με σχετικά απλό τρόπο, είναι δύσκολο να το χρησιμοποιήσει κάποιος στη συνέχεια ως εκρηκτικό. Απαιτούνται εργαστηριακές γνώσεις για να ολοκληρώσει κανείς την τελική μείξη των υλικών, ενώ πρόκειται για μια εξαιρετικά επικίνδυνη ουσία ακόμη και στην αρχική της κατάσταση. Στην περίπτωση των τρομοκρατών συνήθως υπάρχει αυτή η γνώση, αφού μεταξύ των υπόπτων υπάρχουν ηλεκτρολόγοι, μηχανικοί και χημικοί.

Aπαιτείται εξειδικευμένη γνώση ειδικών

Αν και εξαιρετικά επικίνδυνη και απρόβλεπτη η συμπεριφορά της TATP, είναι δύσκολα ανιχνεύσιμη από συστήματα ασφαλείας

Για τους τρομοκράτες, λοιπόν, η κατασκευή εκρηκτικών υλών όπως το ΤΑΤP είναι παιχνίδι. Αυτό ισχυρίζεται και ο Βόλφγκανγκ Σπίρα, ειδικός σε θέματα εκρηκτικών υλών από το Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Κότμπους. «Κάθε τρομοκράτης μπορεί να προμηθευτεί υλικά για την κατασκευή βομβών από καταστήματα με είδη σπιτιού και κήπου, από εξειδικευμένα καταστήματα προμήθειας βιομηχανικών μονάδων, αλλά και από φαρμακεία, ακόμη και από ορισμένες αλυσίδες σούπερ μάρκετ. Τα χημικά που απαιτούνται για την κατασκευή του TATP είναι ευρέως διαδεδομένα», αναφέρει ο ίδιος.

Για την ιστορία του πράγματος τις εκρηκτικές ιδιότητες της συγκεκριμένης χημικής ουσίας είχε παρατηρήσει πρώτος το 1895 ο γερμανός χημικός Ρίτσαρντ Βόλφενσταϊν, καθώς έκανε πειράματα με ακετόνη και υπεροξείδιο του υδρογόνου στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Βερολίνου. Ο Βόλφενσταϊν μάλιστα καταχώρισε την ανακάλυψή του ως πατέντα στα γερμανικά αρχεία με τον κωδικό D.P.R 84953. Ωστόσο σύντομα παρατηρήθηκε ότι στην πράξη η συγκεκριμένη εκρηκτική ύλη ήταν άχρηστη, λόγω της μεγάλης επικινδυνότητάς της αλλά και της εξαιρετικά απρόβλεπτης συμπεριφοράς της. Με την παραμικρή επαφή με την θερμότητα ή απλώς με ένα κούνημα του μπουκαλιού η ουσία μπορούσε να εκραγεί μονομιάς.

Με άλλα λόγια το TATP είναι μια εξαιρετικά ευαίσθητη εκρηκτική ύλη που μπορεί να αναφλεγεί ανά πάσα στιγμή, ακόμη και με την απλή φυσική επαφή. Γιατί όμως είναι τόσο «προσφιλής» στους τρομοκράτες; Ο λόγος είναι απλός. Η συγκεκριμένη ουσία δεν είναι ανιχνεύσιμη από τα κοινά συστήματα ασφάλειας που υπάρχουν σε δημόσιους χώρους.

Γιούντιθ Χαρτλ / Δήμητρα Κυρανούδη