Η άνοδος του γερμανικού απομονωτισμού ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 05:00

Marcel Fratzscher 

Η άνοδος του γερμανικού απομονωτισμού

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  05:00

emailεκτύπωση  

Αθήνα 

ΤΟ ΒΗΜΑ - ΤΗΕ PROJECT SYNDICATE

Στις πρόσφατες περιφερειακές εκλογές της Γερμανίας, οι ψηφοφόροι έστειλαν ένα ηχηρό μήνυμα στο κόμμα της καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ, την Χριστιανοδημοκρατική Ένωση. Με ολοένα περισσότερους Γερμανούς να μην πιστεύουν πια στη δυνατότητα εξεύρεσης μιας ευρωπαϊκής λύσης στη συνεχιζόμενη προσφυγική κρίση, οι φωνές όλων όσοι επιθυμούν την απομόνωση της Γερμανίας ακούγονται όλο και πιο δυνατά ενώ οι ακροδεξιές πολιτικές δυνάμεις κερδίζουν έδαφος.

Αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό, αλλά δεν θα πρέπει να προκαλεί έκπληξη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επανειλημμένα αποτύχει όσον αφορά την εξεύρεση κοινών λύσεων σε κοινά προβλήματα, παρόλο που έχει πληγεί σημαντικά από μια σειρά κρίσεων. Κατά την τρέχουσα προσφυγική κρίση, οι χώρες της ΕΕ ήταν κάθε άλλο παρά αλληλέγγυες προς τη Γερμανία, με αρκετές από αυτές να αρνούνται να αναλάβουν ακόμη και ένα μικρό μέρος του βάρους. Παρά την πρόσφατη συμφωνία με την Τουρκία με στόχο τον περιορισμό της ροής προσφύγων από τη Συρία, οι περισσότεροι Γερμανοί δεν αναμένουν πως οι ευρωπαίοι εταίροι τους θα αλλάξουν στάση.

Αυτό είναι το πιο εξοργιστικό για τους Γερμανούς, δεδομένου ότι η χώρα τους επωμίστηκε το μεγαλύτερο μερίδιο του βάρους για τα προγράμματα διάσωσης που εφαρμόστηκαν στην Κύπρο, την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και την Ισπανία κατά τα τελευταία χρόνια. Προσθέτοντας σε αυτό το αίσθημα προδοσίας και το ενδεχόμενο εξόδου της Βρετανίας από την ΕΕ, δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς γιατί οι Γερμανοί αισθάνονται πως η απομάκρυνσή τους από την Ευρώπη ενδέχεται να είναι η καλύτερη επιλογή τους.

Η Μέρκελ πληρώνει ένα τεράστιο πολιτικό τίμημα για την αξιοσημείωτη αποφασιστικότητα της όσον αφορά την προώθηση (της ιδέας) μιας ανοιχτής Ευρώπης. Ακόμη χειρότερα, το ακροδεξιό κόμμα «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD) είναι αυτό που επωφελείται περισσότερο. Ιδρύθηκε πριν από μόλις τρία χρόνια με βάση μια αντι-ευρωπαϊκή πλατφόρμα αλλά τώρα θεμέλιος λίθος του ενδιαφέροντος που προκαλεί είναι η εναντίωσή του προς τους πρόσφυγες. Στις τελευταίες εκλογές, το AfD εισήλθε σε όλα τα τοπικά κοινοβούλια λαμβάνοντας ποσοστό15.1% στη Βάδη-Βυρτεμβέργη, 12,5% στη Ρηνανία-Παλατινάτο και 24% στη Σαξονία-Άνχαλτ.

Η προσφυγική κρίση αλλάζει ριζικά τις προτεραιότητες της οικονομικής πολιτικής της Γερμανίας. Η γερμανική κυβέρνηση αθέτησε τις δεσμεύσεις για σημαντική ενίσχυση των δημόσιων επενδύσεων στην εκπαίδευση και τις υποδομές. Αλλά και άλλες επείγουσες μεταρρυθμίσεις, σχετικά με τη φορολογία και τις οικογενειακές πολιτικές για παράδειγμα, αναβλήθηκαν επίσης. Με κάθε πρόσφυγα που φτάνει στη Γερμανία γίνεται ολοένα και πιο απίθανο το να τηρήσει ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε την υπόσχεσή του για τη δημιουργία πλεονάσματος στον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό το 2017, χρονιά κατά την οποία θα διεξαχθούν εθνικές εκλογές στη Γερμανία.

Το πιθανότερο αποτέλεσμα είναι μια περαιτέρω μείωση των δημοσίων επενδύσεων, σε συνδυασμό με πρόσθετες κοινωνικές δαπάνες και αύξηση του κατώτατου μισθού, ενέργειες που θα ωφελήσουν κάποιους Γερμανούς. Μεταρρυθμίσεις που επείγουν θα αναβληθούν εκ νέου, αποδυναμώνοντας τις οικονομικές προοπτικές της Γερμανίας.   

Η άρνηση των ευρωπαίων ηγετών να αναλάβουν την ευθύνη που τους αναλογεί και να συμφωνήσουν σε μια κοινή λύση για την προσφυγική κρίση δεν πλήττει μόνο τους πρόσφυγες αλλά βλάπτει σοβαρά και το μέλλον της Ευρώπης, καθώς περιορίζει την προθυμία των Γερμανών να συνεργαστούν με την υπόλοιπη Ευρώπη. Μην γελιέστε: αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση, ο εθνικισμός που βρίσκεται σε άνοδο στη Γερμανία θα επιστρέψει για να στοιχειώσει κάθε μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

* Ο κ. Marcel Fratzscher είναι πρόεδρος του DIW, του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών