Πολιτική

Η σάτιρα είναι καταλύτης, όχι νυστέρι

Ποια είναι τα όρια της σάτιρας; "Δεν υπάρχουν", απαντά ο κωμικός και καρδιοχειρουργός Μπασέμ Γιουσέφ, που η σατιρική εκπομπή του απαγορεύτηκε στην Αίγυπτο. "Η σάτιρα φέρνει τους ανθρώπους κοντά".

Προσκεκλημένος του φετινού Global Media Forum, που ολοκληρώνει τις εργασίες του σε λίγο, και ένα παλαιός γνώριμος, ο αιγύπτιος Μπασέμ Γιουσέφ, βραβευμένος το 2014 για τη εβδομαδιαία σατιρική εκπομπή του που αναμετέδιδε και η Deutsche Welle. Βέβαια, η Αίγυπτος ακόμη και μετά την Αραβική Άνοιξη, παραμένει στο καταχείμωνο των δημοκρατικών ελευθεριών. Έτσι, η εκπομπή απαγορεύτηκε και ο Γιουσέφ, που είναι καρδιοχειρουργός, εγκατέλειψε τη χώρα και έκανε νέο ξεκίνημα στις ΗΠΑ με ένα σατιρικό σόου.

«Δεν πήγε χαμένη η Αραβική Άνοιξη»

Ο γενικός διευθυντής της DW Πέτερ Λίμπουργκ με τον Μπασέμ Γιουσέφ το 2014

Δεν θα μπορούσε λοιπόν να βρεθεί καλύτερος άνθρωπος για να απαντήσει στο ερώτημα που του έθεσε η Deutsche Welle, από τι πάσχει τελικά ο Αραβικός Κόσμος. "Ο ασθενής ζει εδώ και δεκαετίες με πολλές ασθένειες", απαντά. "Υποφέρει κάτω από δικτατορικά καθεστώτα, κοινωνικές πιέσεις και συντηρητισμό. Τα ελεύθερα πνεύματα και οι λυτρωτικές ιδέες τού στέκονται εμπόδιο. Νομίζω ότι πρόκειται για φάση που θα την ξεπεράσουμε, όπως κάθε χώρα της γης, που έχει ανάλογα προβλήματα. Ακόμη και η Ευρώπη που θεωρείται φάρος της ελευθερίας, είχε τα δικά της προβλήματα, δεν πάει πολύς καιρός από τότε. Άρα, είμαι αισιόδοξος ότι θα αφήσουμε πίσω μας αυτήν τη φάση».

Ο Μπασέμ Γιουσέφ απαντά αρνητικά στο εάν η Αραβική Άνοιξη πήγε χαμένη. Αντίθετα, υποστηρίζει ότι η επανάσταση δεν είναι ένα γεγονός, αλλά μια διαδικασία, που χρειάζεται το χρόνο της. Μια δικτατορία 70, 80 χρόνων, δεν μπορεί κανείς να την θεραπεύσει μέσα σε 18 ημέρες, λέει. Για το ρόλο της σάτιρας μέσα στο πλαίσιο της ελευθερίας γνώμης ο αιγύπτιος κωμικός έχει συγκεκριμένη άποψη.

Η σάτιρα ως καταλύτης

Ο Μπασέμ Γιουσέφ μιλώντας στο Global Media Forum πριν δύο χρόνια

«Νομίζω ότι η σάτιρα είναι ένας εκπληκτικός δρόμος για να φέρει τους ανθρώπους κοντά και να τους ωθήσει να συζητήσουν για την ελευθερία γνώμης. Πολλοί βρίσκουν βαρετή την πολιτική, αλλά τείνουν αυτί όταν βρίσκεται μέσα σε σατιρικό περιτύλιγμα. Η κωμωδία και το είδος του καμπαρέ φέρνουν τους ανθρώπους κοντά. Όρια δεν υπάρχουν, τα όρια υπάρχουν στο κεφάλι, αλλά όχι στην σάτιρα». Ο Μπασέμ Γιουσέφ νοσταλγεί τη χώρα του και πολύ θα ήθελε να επιστρέψει, αλλά θεωρεί την Αίγυπτο υπό τον πρόεδρο Αλ Σίσι επικίνδυνη. Στο χέρι του, εκτός από το νυστέρι, έχει και τη σάτιρα. Η σάτιρα μπορεί να θεραπεύσει τον μεγάλο Άραβα ασθενή;

"Η σάτιρα από μόνη της δεν μπορεί να αλλάξει κάτι. Η σάτιρα φέρνει μόνο περισσότερους ανθρώπους στο ίδιο τραπέζι για σοβαρά θέματα που δεν θέλουν να θίξουν. Είναι τελικά αυτοί που θα ορίσουν και τα θέματα του διαλόγου με καταλύτη τη σάτιρα».

Νίκολας Μάρτιν/Ειρήνη Αναστασοπούλου