Το σχέδιο Ομπάμα για λύση στην Κύπρο

Υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών και την υψηλή εποπτεία των Ηνωμένων Πολιτειών ξεκινά την Τετάρτη ένας ακόμη γύρος συνομιλιών για την επίλυση του Κυπριακού, με τους υδρογονάνθρακες να αναδεικνύονται στον καταλύτη των εξελίξεων που εντάσσουν πλέον το Κυπριακό στον ευρύτερο γεωστρατηγικό σχεδιασμό των ΗΠΑ για τη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο.

Οι Αμερικανοί για μία ακόμη φορά, με προσωπική εμπλοκή και του προέδρου Ομπάμα, αποφάσισαν να μην αφήσουν ανεκμετάλλευτη την ευκαιρία που προσφέρεται με την οικονομική κρίση στην Κύπρο, την αγωνία της Τουρκίας για εξασφάλιση πρόσβασης στους ενεργειακούς πόρους της Ανατολικής Μεσογείου και της επιδίωξης του Ισραήλ να αποκαταστήσει τις σχέσεις του με την Τουρκία, ξανακτίζοντας μια ζώνη ασφαλείας έναντι των νέων απειλών που σωρεύονται στα ανατολικά και βόρεια σύνορά του.

Σύμφωνα με πληροφορίες του «Εθνους της Κυριακής», από ασφαλή διπλωματική πηγή, η αμερικανική διπλωματία σχεδιάζει τις εξής κινήσεις, που είναι αποκαλυπτικές της απόφασης να «κλείσει» το Κυπριακό. Συγκεκριμένα:

Πρώτον, είναι στα σκαριά επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών, Τζον Κέρι, στη Λευκωσία. Η πηγή μάς πληροφόρησε ότι ο Αμερικανός υπουργός αναλαμβάνει προσωπικά το Κυπριακό και ενημερώνεται για όλες τις εξελίξεις ανά πάσα στιγμή, έχοντας ανοικτή γραμμή με την υφυπουργό Βικτόρια Νούλαντ και τον Αμερικανό πρέσβη στη Λευκωσία, ο οποίος παίζει και ρόλο μεσολαβητή εν απουσία του ΟΗΕ. Εκτός απροόπτου και εάν «πάνε όλα κατ' ευχήν», ο κ. Κέρι θα μπορούσε να επισκεφθεί την Κύπρο και τον Μάρτιο.

Δεύτερον, όταν σημειωθεί η πρώτη «επιτυχία» στις διαπραγματεύσεις θα ενεργοποιηθεί το βαρύ πυροβολικό της κυβέρνησης Ομπάμα, σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, αντιπρόεδρος Τζο Μπάιντεν. Η πηγή μάς εξήγησε ότι «έχει τοποθετηθεί στο πρόγραμμα του αντιπροέδρου μία επίσκεψη στην Κύπρο», χωρίς να καθοριστεί η ημερομηνία. Σύμφωνα με την πηγή, η αμερικανική πλευρά πιστεύει ότι οι διαπραγματεύσεις θα μπορούσαν να ολοκληρωθούν «μέσα σε δύο μήνες». Αλλες πηγές θεωρούν το διάστημα αυτό πάρα πολύ μικρό, επειδή πιστεύουν ότι η Τουρκία δεν είναι έτοιμη για γρήγορη λύση. Επίσης δυσκολεύει πολύ τα πράγματα μία κουβέντα που φέρεται να είπε ο Αχμέτ Νταβούτογλου στους Αμερικανούς συνομιλητές του ότι η πολιτική συγκυρία στη χώρα του «δεν επιτρέπει άλλες υποχωρήσεις».

Τα βήματα
Η ανανέωση του ενδιαφέροντος της Ουάσιγκτον για το Κυπριακό, δέκα χρόνια μετά το Σχέδιο Ανάν, δεν ήρθε ξαφνικά.

Η Τουρκία, παρά τα «στραβοπατήματα» του Τ. Ερντογάν, παραμένει ακρογωνιαίος λίθος της εξωτερικής πολιτικής του Μπ. Ομπάμα, της οποίας ο άλλος πυλώνας είναι το Ισραήλ και η ασφάλειά του.

Εχοντας καταβάλει ο ίδιος ο Μπ. Ομπάμα προσπάθεια για την αποκατάσταση των σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας, στην Ουάσιγκτον γνωρίζουν ότι το μεγάλο δέλεαρ για την Αγκυρα είναι η Ενέργεια. Η Τουρκία «αδικημένη» από τη γεωγραφία, είναι η μόνη χώρα που δεν διαθέτει πηγές ενέργειας και συνεπώς η μόνη διέξοδος για να καλύψει το στρατηγικό αυτό μειονέκτημα είναι η μετατροπή της σε κορυφαίο κόμβο μεταφοράς ενέργειας, με την απορρόφηση και των μεγάλων κοιτασμάτων του Ισραήλ και της Κύπρου.

Μεγάλα επιχειρηματικά - πετρελαϊκά συμφέροντα (μεταξύ αυτών και οι εταίροι του Λεβιάθαν και της Αφροδίτης Delek και Anver και σε έναν βαθμό και η Noble Energy) προκρίνουν την επιλογή εξαγωγής του φυσικού αερίου με αγωγό προς την Τουρκία και από εκεί προς τις αγορές της Ευρώπης, ένα σχέδιο το οποίο προωθεί και ο πρώην Αμερικανός υφυπουργός Εξωτερικών για θέματα Ευρασίας Μάθιου Μπράιζα. Βασική προϋπόθεση για την υλοποίηση αυτού του σχεδίου είναι η επίλυση του Κυπριακού, ώστε να υπάρξουν πλέον σχέσεις μεταξύ της Τουρκίας και της Κύπρου.

Καθώς οι έρευνες προχωρούν και η εκμετάλλευση του φυσικού αερίου έρχεται όλο και πιο κοντά, καθίσταται αναγκαίο το ξεκαθάρισμα του τοπίου ώστε να ληφθούν και οι τελικές αποφάσεις για τον τρόπο εξαγωγής του.

Σε αυτό το υψηλού ρίσκου παιχνίδι η Κύπρος είναι προφανές ότι δεν μπορεί πολιτικά να αποδεχθεί τις παραινέσεις για αποδοχή Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης που θα συνδέονται με την υποχρέωσή της να αναστείλει ή να καθυστερήσει τις έρευνες στην κυπριακή ΑΟΖ. Το φυσικό αέριο αποτελεί πλέον το ισχυρό οικονομικό όπλο που θα οδηγήσει στην ανάκαμψη της οικονομίας της χώρας αλλά και διπλωματικό εφόδιο που δεν μπορεί να παραχωρηθεί έναντι υποτιθεμένων ανταλλαγμάτων στην προοπτική μιας ασαφούς λύσης του Κυπριακού, την οποία η Τουρκία συνεχίζει να αντιλαμβάνεται απλώς ως μέσο για επέκταση του ελέγχου της, μέσω των Τουρκοκυπρίων, σε ολόκληρο το νησί.

Οι ερμηνείες
Στη Λευκωσία έχει ξεσπάσει ήδη «πόλεμος» ερμηνειών του Κοινού Ανακοινωθέντος.Ο πρόεδρος Αναστασιάδης επιμένει, επικαλούμενος και γνωμοδοτήσεις ξένων νομικών, ότι διασφαλίζεται «ενιαία κυριαρχία, ιθαγένεια και διεθνής προσωπικότητα», καθώς και η μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Ο αντίλογος ήρθε από τον πρόεδρο του ΔΗΚΟ Ν. Παπαδόπουλο και τον πρόεδρο της Συμμαχίας Πολιτών Γ. Λιλλήκα που υποστήριξαν ότι υπονομεύονται η ενιαία κυριαρχία με την αναφορά ότι προκύπτει χωριστά «από Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους», η ενιαία ιθαγένεια από την αναγνώριση και εσωτερικών ιθαγενειών για το κάθε συνιστών κρατίδιο, και η ενιαία διεθνής προσωπικότητα υπονομεύεται από την αναγνώριση των εξουσιών στα συνιστώντα κράτη. Ακόμη πιο σοβαρή είναι η διαφωνία σε ό,τι αφορά την κατανομή των εξουσιών, καθώς οι αρμοδιότητες του Ομόσπονδου κράτους θα καθορίζονται από το Σύνταγμα και το «κατάλοιπο εξουσίας» θα αφήνεται στα δύο συνιστώντα κρατίδια.

Ομως η ιστορία του Κυπριακού έχει πολλές φορές ανατρέψει τη ρήση ότι η «καλή ημέρα φαίνεται από το πρωί».

Ηδη από την επόμενη ημέρα της συνάντησης Αναστασιάδη - Ερογλου άρχισαν οι διαφορετικές ερμηνείες του συμφωνηθέντος κειμένου.

Η τουρκοκυπριακή πλευρά υποστηρίζει ότι θα πρέπει να ξεκινήσει η διαπραγμάτευση από εκεί που σταμάτησε το 2012, θέλοντας έτσι να κατοχυρωθεί ό,τι θεωρήθηκε ως πακέτο παραχωρήσεων του τότε προέδρου Δ. Χριστόφια προς την τουρκοκυπριακή πλευρά και θέλει να παραπέμψει το κρίσιμο ζήτημα του εδαφικού στο τέλος των διαπραγματεύσεων, κάτι που φυσικά δεν μπορεί να δεχθεί η Λευκωσία.

ΝΙΚΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ - ΜΙΧΑΛΗΣ ΙΓΝΑΤΙΟΥ