Ο επιθετικός ρεαλισμός των εικόνων της Αθήνας
Οι ιερείς της Εκκλησίας της Ελλάδος υπήρξαν ανέκαθεν προσφιλές και εξωτικό θέμα για τη Δύση.
Αντικείμενο μελέτης για το μέλλον θα είναι η φωτογραφική αναπαράσταση της Αθήνας τα χρόνια της κρίσης. Η Αθήνα των τελευταίων ετών, έτσι όπως αναπαράγεται από τα διεθνή φωτοειδησεογραφικά πρακτορεία, δεν έχει φυσικά καμία σχέση με τις εικόνες που αντιπροσώπευαν την ελληνική πρωτεύουσα πριν από το 2008.
Η Ακρόπολη είναι πάντα μια σταθερά και συνοδεύει, όπως ο καθένας μπορεί να φανταστεί, τις ειδήσεις για τον τουρισμό. Aλλά πλέον και αυτές ακόμη οι εικόνες είναι εξαιρέσεις, αν υπολογίσει κανείς την ορμή της νέας γενιάς των αθηναϊκών φωτογραφιών.
Είναι εντυπωσιακός ο αριθμός των σκηνών δρόμου που στέλνονται επί καθημερινής βάσεως από τα διεθνή πρακτορεία. Αλλά αυτό που χαρακτηρίζει αυτήν την παραγωγή φωτογραφιών, που τείνει να γίνει ιδιότυπο φαινόμενο, είναι ο κοινός κώδικας που της δίνει προσδιοριστικές ποιότητες. Η νέα Αθήνα των διεθνών φωτοειδησεογραφικών πρακτορείων έχει πλέον ευδιάκριτα χαρακτηριστικά. Η ελληνική πρωτεύουσα, σύμφωνα με τη στερεότυπη σε καιρούς κρίσης αναπαραγωγή της, χαρακτηρίζεται από ένα κράμα στοιχείων που αντλούν από μια βαθιά δεξαμενή στερεοτύπων. Τα στερεότυπα, κατά βάση, βασίζονται σε μια αλήθεια, απλώς την απομονώνουν, τη γενικεύουν, τη μεγεθύνουν και τείνουν να την επιβάλουν. Σύμφωνα με τα νέα στερεότυπα της κρίσης, η Αθήνα των διεθνών πρακτορείων είναι μια πόλη που έχει πλήρως απορρυθμιστεί. Και αυτή η έκκεντρη κατάσταση, που αντικειμενικά μετεωρίζεται ανάμεσα στην οικονομική δυσπραγία και την κοινωνική παρακμή, οριοθετείται με τη σειρά της πάνω στα ευανάγνωστα μεγέθη της φτώχειας και του εξωτισμού.
Εχει ενδιαφέρον να παρατηρήσει κανείς πώς σε καιρούς κρίσης, που στην περίπτωση της Ελλάδος υπονοούν και κρίση με το πρότυπο της Ευρώπης, προβάλλουν ολοένα και πιο ανάγλυφα στερεοτυπικές αντιλήψεις για τις όψεις εκείνες της Αθήνας που προσομοιάζουν με εκείνες των νοτίων Βαλκανίων ή της Εγγύς Ανατολής.
Εικόνες από τη Δημοτική Αγορά και τα υπαίθρια κρεοπωλεία, μικροπωλητές, μαγαζάτορες στου Ψυρρή ή στην Αθηνάς, άστεγοι και κλοσάρ, γκράφιτι και τοξικομανείς, ανήμποροι ηλικιωμένοι, κλειστά καταστήματα και ερειπωμένα κτίρια, είναι η συνήθης, καθημερινή βεντάλια εικόνων από την Αθήνα. Κοντά σε αυτές, ξεπηδούν, ως εξαίρεση, εικόνες από το σύγχρονο πλήθος στους δρόμους, από τις φέτες της μοντέρνας, ευρωπαϊκής ζωής και από τη νεολαία που διασκεδάζει. Αλλά η κυρίαρχη εικόνα πλέον είναι μιας πόλης με σημαντικά ζητήματα εσωτερικών αντιφάσεων, σύγκρουσης, ανισότητας και απόκλισης από την προηγμένη Δύση.
Εχει ενδιαφέρον να παρατηρήσει κανείς πώς σε καιρούς κρίσης, που στην περίπτωση της Ελλάδος υπονοούν και κρίση με το πρότυπο της Ευρώπης, προβάλλουν ολοένα και πιο ανάγλυφα στερεοτυπικές αντιλήψεις για τις όψεις εκείνες της Αθήνας που προσομοιάζουν με εκείνες των νοτίων Βαλκανίων ή της Εγγύς Ανατολής.
Εικόνες από τη Δημοτική Αγορά και τα υπαίθρια κρεοπωλεία, μικροπωλητές, μαγαζάτορες στου Ψυρρή ή στην Αθηνάς, άστεγοι και κλοσάρ, γκράφιτι και τοξικομανείς, ανήμποροι ηλικιωμένοι, κλειστά καταστήματα και ερειπωμένα κτίρια, είναι η συνήθης, καθημερινή βεντάλια εικόνων από την Αθήνα. Κοντά σε αυτές, ξεπηδούν, ως εξαίρεση, εικόνες από το σύγχρονο πλήθος στους δρόμους, από τις φέτες της μοντέρνας, ευρωπαϊκής ζωής και από τη νεολαία που διασκεδάζει. Αλλά η κυρίαρχη εικόνα πλέον είναι μιας πόλης με σημαντικά ζητήματα εσωτερικών αντιφάσεων, σύγκρουσης, ανισότητας και απόκλισης από την προηγμένη Δύση.
Ολη αυτή η παραγωγή φωτογραφιών έχει ήδη δημιουργήσει μια νέα σχολή θεώρησης και κατανόησης της ίδιας της πόλης, που έρχεται να αθροιστεί σε έναν παλιό κορμό προηγούμενων σχολών. Με αυτές τις παλιές προσεγγίσεις στην Αθήνα, η νέα θέαση της πόλης προβάλλει ανταγωνιστικά, υβριστικά, και τελεί σε μόνιμη αντιδιαστολή. Αρκεί να σκεφτεί κανείς τις εικόνες που έστελνε η Αθήνα τις εποχές της οικονομικής ευημερίας της (1953-1973 και 1996-2007). Παρά ταύτα, υπάρχει κι ένα κέρδος. Η Αθήνα καθώς έχει θρυμματίσει τη στερεοτυπική καρτ ποστάλ, προβάλλει σύνθετη, πολύκεντρη και κλονισμένη. Οι εικόνες της παρακμής είναι εικόνες ερμηνείας και συμβολισμού αυτής της νέας συνθήκης. Είναι, όμως, και εικόνες ενός επιθετικού ρεαλισμού, που παρά τον στερεοτυπικό αταβισμό του επιπλέει με το σωσίβιο μιας αυτοψίας. Η δημοσιογραφική χρήση αυτών των εικόνων προσδίδει σε αυτές αυτόματα τον ρόλο μιας ιεραποστολικής καταγραφής. Η Αθήνα αναβλύζει μηνύματα.
No comments:
Post a Comment