ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΣΤΗΝ «ΞΕΡΑ» ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΑΔΙΑΛΛΑΞΙΑΣ

Η Αγκυρα βάζει βέτο υπέρ της διζωνικότητας

Σε διχοτομικές επιλογές που στηρίζονται στην αρχή της υποτιθέμενης Διζωνικότητας επιστρέφει και πάλι η τουρκοκυπριακή πλευρά, φέρνοντας σε δύσκολη θέση τη Λευκωσία και τον Πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη, ο οποίος, έχοντας επενδύσει πολλά στον Μουσταφά Ακιντζί, διαπιστώνει καθυστερημένα ότι το κλειδί στη λύση του Κυπριακού το κρατά η Αγκυρα.

Ο Μουσταφά Ακιντζί ναι μεν είναι ένας δημοφιλής πολιτικός, το γεγονός όμως ότι δεν διαθέτει στο «πλευρό» του ένα κόμμα και μια οργά-νωση να τον στηρίζει, τον καθιστά ευάλωτο στις πιέσεις, με αποτέλεσμα άλλα να υποστηρίζει στις κατ' ιδίαν συναντήσεις με τον Κύπριο Πρόεδρο Ν. Αναστασιάδη και άλλα να διατυπώνονται τελικά ως επίσημες θέσεις της τουρκοκυπριακής πλευράς.

Χθες ο πρόεδρος της Τουρκίας Τ. Ερντογάν και ο πρωθυπουργός Α. Νταβούτογλου επρόκειτο να δώσουν το «παρών» σε μια διπλή εκδήλωση, στην ακτή της Μερσίνας και στην απέναντι ακτή στα Κατεχόμενα, για να εγκαινιάσουν τον πολυδιαφημισμένο αγωγό που θα μεταφέρει νερό από την Τουρκία.

Μια κίνηση με συμβολισμούς, καθώς εκδηλώνεται την πιο κρίσιμη στιγμή των διακοινοτικών συνομιλιών και εκτιμάται ότι θα τραβήξει νέες «κόκκινες» γραμμές τις οποίες ακόμη κι αν θα ήθελε δεν μπορεί να υπερβεί πλέον ο κ. Ακιντζί.

Η ελληνοκυπριακή πλευρά -και με δική της ευθύνη καθώς παρουσίασε ως εγγύηση της λύσης την εκλογή Ακιντζί- συνέβαλε στη δημιουργία της πεποίθησης ότι επίκειται η λύση του Κυπριακού.

Και έτσι τώρα πρέπει να διαχειρισθεί τη σκλήρυνση της θέσης των Τουρκοκυπρίων, καθώς αναδεικνύουν σε κυρίαρχο ζήτημα τη Διζωνικότητα, κάτι που διχάζει τις δύο πλευρές.

Kύπρος και Αίγυπτος συζήτησαν το ενδεχόμενο να μεταφερθεί το φυσικό αέριο από το οικόπεδο «Αφροδίτη» μέσω του αγωγού από το κοίτασμα «Ζορ», ενώ αναθερμάνθηκε το ενδιαφέρον της Total για έρευνες στο Οικόπεδο 11.

Η τουρκική πλευρά επιμένει στη Διζωνικότητα ως βασικό στοιχείο διατήρησης του χωριστού, χαλαρού συνομοσπονδιακού μοντέλου και μάλιστα κατοχυρωμένου μέσω μόνιμων παρεκκλίσεων του ευρωπαϊκού κεκτημένου που θα εγγυάται ότι μόνιμα θα υπάρχει πλειοψηφία πληθυσμού και περιουσίας στο κάθε συνιστών κρατίδιο.

Η ελληνοκυπριακή αντίληψη που προβλέπει την άμβλυνση των συνεπειών της Διζωνικότητας η οποία διέπεται από διχοτομική λογική, μπορεί να ικανοποιηθεί μόνο με ουσιαστικές κινήσεις εκ μέρους των Τουρκοκυπρίων στο εδαφικό και στο περιουσιακό.

Προϋπόθεση
Η απαίτηση δηλαδή του κ. Ακιντζί για εγγυημένη πλειοψηφία στο διηνεκές, τόσο σε πληθυσμό όσο και σε περιουσίες στο τουρκοκυπριακό συνιστών κρατίδιο, δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή από την ελληνοκυπριακή πλευρά. Μόνο εάν στην εδαφική ρύθμιση επιστραφούν περιοχές όπως η Μόρφου, η Αμμόχωστος και η περιοχή βορείως της Λευκωσίας, θα περιοριστούν σημαντικά οι Ελληνοκύπριοι που θα επιστρέψουν υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση, οπότε θα είναι ευκολότερη η εξασφάλιση αυτής της «πλειοψηφίας» που ζητά τώρα ο κ. Ακιντζί. Ομως «κόκκινη» γραμμή είναι και το θέμα των μόνιμων παρεκκλίσεων από το κοινοτικό κεκτημένο, καθώς η αποδοχή αυτής της απαίτησης καταργεί ουσιαστικά τις βασικές ελευθερίες κίνησης ανθρώπων, κεφαλαίων και εμπορευμάτων, ενώ στερεί από τους Ελληνοκύπριους το βασικό δικαίωμά τους να διεκδικούν έστω και δικαστικά στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο τις περιουσιές τους, οι οποίες προστατεύονται κατ' απόλυτο τρόπο από το Ευρωπαϊκό Δίκαιο. Εφόσον δεν μπορεί να βρεθεί μια πραγματικά αποτελεσματική και ουσιαστική λύση στο περιουσιακό δεν θα υπάρχει κίνητρο στους Ελληνοκύπριους για τη λύση και κάθε σχέδιο θα είναι καταδικασμένο να απορριφθεί. Σημαντικό κεφάλαιο παραμένει το καθεστώς των Εγγυήσεων το οποίο είναι πλέον μη αποδεκτό τόσο για την Κύπρο όσο και για την Αθήνα.

Η Τουρκία πιθανόν να μπορούσε πιο εύκολα να κάνει κάποιο βήμα, αλλά φαίνεται ότι επιμένει σε μεταβατική περίοδο και σε ανταλλάγματα. Ιδέες που υπήρξαν και θα «στρίμωχναν» πολιτικά την Αγκυρα, για ανάληψη ρόλου εγγυήτριας δύναμης από το ΝΑΤΟ, προσκρούουν στις ιδεολογικές αγκυλώσεις του ΑΚΕΛ, το οποίο αρνείται την οποιαδήποτε εμπλοκή της Συμμαχίας.

Ο Μ. Ακιντζί προκαλεί εκνευρισμό στον Ν. Αναστασιάδη, καθώς φέρεται ότι άλλα υποστηρίζει στις κατ' ιδίαν συναντήσεις κι άλλα διατυπώνονται τελικά ως επίσημες θέσεις της τουρκοκυπριακής πλευράς, μια και ο Τουρκοκύπριος διαπραγματευτής Ο. Ναμί εκφράζει τις «ορθόδοξες» θέσεις της τουρκικής διπλωματίας.

Δεν έχει τη δύναμη
Ο Ακιντζί σε σχέση με άλλους ηγέτες των Τουρκοκυπρίων έχει ένα σημαντικό μειονέκτημα: δεν διαθέτει στο «πλευρό» του ένα κόμμα και μια οργάνωση να τον στηρίζει και έτσι είναι μεν μια αγαπητή και δημοφιλής προσωπικότητα αλλά δεν έχει τη δύναμη να επιβάλει και να προωθήσει τις απόψεις του ούτε στη «Βουλή» ούτε στην «κυβέρνηση», ενώ από την πρώτη στιγμή της εκλογής του αποδυναμώθηκε από τον ίδιο τον Ερντογάν.

Ο υποθαλάσσιος αγωγός που εγκαινιάστηκε χθες και μεταφέρει νερό από την τουρκική ακτή στα Κατεχόμενα, αποτελεί ένα στρατηγικής σημασίας έργο που εμπεδώνει την εξάρτηση των Κατεχόμενων από την Τουρκία, η οποία θα διατηρηθεί και μετά τη λύση του Κυπριακού, μια και η «ιδιοκτησία» του νερού και η αρμοδιότητα διαχείρισής του παραμένουν στις τουρκικές αρχές.

Παρά τα νέα τετελεσμένα που επιβάλλει η Τουρκία με τον αγωγό νερού, τον οποίο μάλιστα ορισμένοι μεσολαβητές προσπαθούν να εμφανίζουν ως «ισοδύναμο» με το φυσικό αέριο, αυτό που δεν διευκρινίζεται είναι ότι το νερό αρκεί μόνο για τις ανάγκες στα Κατεχόμενα, ενώ θα δυσχεράνει τη λύση του εδαφικού, μια και με το νερό περιοχές όπως η Μόρφου θα γνωρίσουν αγροτική ανάπτυξη αλλά και παραλιακές εκτάσεις τουριστική ανάπτυξη, καθιστώντας πιο περίπλοκη την επιστροφή ελληνοκυπριακών περιουσιών.

Ενεργειακό
Η Λευκωσία πιο κοντά με την Αίγυπτο, ξαφνική εμπλοκή με το Ισραήλ

Οι εξελίξεις με την ανακάλυψη του αιγυπτιακού κοιτάσματος «Ζορ» από την ιταλική ΕΝΙ στην οριογραμμή σχεδόν της αιγυπτιακής με την κυπριακή ΑΟΖ, «άνοιξαν την όρεξη» σε άλλες εταιρείες, με πρώτη την TOTAL η οποία έχει το δικαίωμα ερευνών στο Οικόπεδο 11 της κυπριακής ΑΟΖ, αλλά από τον Ιανουάριο είχε δηλώσει ότι δεν ενδιαφέρεται για συνέχιση των ερευνών. Η γαλλική εταιρεία ζήτησε παράταση του δικαιώματος ερευνών σε συνάντηση που είχε στο Παρίσι ο υπουργός Ενέργειας Γ. Λακκοτρύπης με τους επικεφαλής του πετρελαϊκού ομίλου και θα υπάρξουν γεωλογικές έρευνες, αλλά όχι προς το παρόν γεωτρήσεις. Η κοινή βούληση για στενή συνεργασία με την Αίγυπτο επιβεβαιώθηκε και στην επίσκεψη του κ. Λακκοτρύπη την Τρίτη στο Κάιρο. Εκεί συναντήθηκε με τον ομόλογό του Ταρέκ Ελ Μόλα και τον Αιγύπτιο πρωθυπουργό Σέριφ Ισμαήλ, ο οποίος γνωρίζει πολύ καλά τον τομέα αυτόν καθώς στην προηγούμενη κυβέρνηση διετέλεσε ο ίδιος υπουργός Ενέργειας. Η αιγυπτιακή πλευρά ήταν και πάλι καθησυχαστική ότι δεν θα ανατραπεί η καταρχήν συμφωνία για την προμήθεια φυσικού αερίου από το κυπριακό κοίτασμα «Αφροδίτη». Επίσης, συζητήθηκε και η δυνατότητα μεταφοράς του φυσικού αερίου από το «Αφροδίτη» μέσω του αγωγού από το κοίτασμα «Ζορ», κάτι που θα εξοικονομήσει σημαντικούς πόρους.

Μια απρόβλεπτη εξέλιξη φαίνεται να έχει προκύψει σε σχέση με το Ισραήλ και την από μηνών διαπραγμάτευση για την ολοκλήρωση της συμφωνίας συνεκμετάλλευσης πιθανών κοινών κοιτασμάτων.

Η ισραηλινή ιστοσελίδα Globe, που πάντως εκφράζει συχνά θέσεις οικονομικών και επιχειρηματικών συμφερόντων τα οποία ευνοούν τη μεταφορά του φυσικού αερίου της Κύπρου και του Ισραήλ μέσω της Τουρκίας, αποκάλυψε ότι το Τελ Αβίβ δεν υπογράφει τη συμφωνία με την Κύπρο διεκδικώντας μεγαλύτερο μερίδιο από το κοίτασμα «Αφροδίτη». Από την πλευρά της, η Λευκωσία υποστηρίζει ότι μόλις το 3% του κοιτάσματος εισέρχεται στο ισραηλινό κοίτασμα «Γισάι», κάτι το όποιο αμφισβητούν οι Ισραηλινοί. Τα δικαιώματα αυτού του οικοπέδου έχουν οι Ισραηλινοί δισεκατομμυριούχοι Τέντι Σάγκι και Μπένι Στάινμετζ μέσω της ISOP. Η εταιρεία αυτή διέθεσε 103 εκατ. δολάρια για έρευνες το 2012, χωρίς όμως να πετύχει αποτελέσματα που θα αποδείκνυαν ότι το «Αφροδίτη» εκτείνεται και εντός της ισραηλινής ΑΟΖ, αλλά παρ' όλα αυτά πήραν παράταση της άδειας μέχρι τον Φεβρουάριο του 2016, κίνηση που ερμηνεύθηκε ως προσπάθεια του Τελ Αβίβ να διατηρήσει την πίεση στη Λευκωσία.

Κυπριακές πηγές εκτιμούν πάντως ότι το θέμα θα αντιμετωπισθεί σύντομα.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΣΤΡΙΩΤΗΣ