Ο θρίαμβος του κ. Ερντογάν
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Η συντριπτική νίκη του Κόμματος Δικαιοσύνης και Αναπτύξεως (ΑΚΡ) στις εκλογές της περασμένης Κυριακής διέψευσε τις προσδοκίες της τουρκικής αντιπολιτεύσεως και των κυβερνήσεως της Δύσεως, που είχαν προεξοφλήσει μείωση της ισχύος του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Οι Τούρκοι πολίτες αγνόησαν τις «ευαισθησίες» των Δυτικών ή των κομμάτων της αντιπολιτεύσεως και εψήφισαν υπέρ της «σταθερότητος», έστω και εάν αυτή εξασφαλίζεται με μεθόδους άκρως αυταρχικές.
Παρέλκει φυσικά η ενασχόληση με τα εσωτερικά της γειτονικής αυτής χώρας. Στο επίπεδο ωστόσο των διεθνών σχέσεων η «αξιοποίηση» των Κούρδων στο Ιράκ και στη Συρία από τις ΗΠΑ και άλλες δυτικές δυνάμεις για την αντιμετώπιση των εξτρεμιστών του «Ισλαμικού Κράτους» (ISIS) απειλεί ευθέως επί της ουσίας την ενότητα του τουρκικού κράτους. Παράλληλα, μία άκρως ατυχής συντονισμένη απόπειρα εσωτερικών και εξωτερικών παραγόντων με στόχο την υπονόμευση του κ. Ερντογάν τον ανέδειξε στην τουρκική κοινή γνώμη σε εγγυητή ενότητος και σταθερότητος της χώρας.
Κατά τρόπο παράδοξο και μάλλον ανορθόδοξο ο κ. Ερντογάν εμφανίσθηκε ως συνενώνων στο πρόσωπό του μία μακρινή, ξεθωριασμένη ανάμνηση του «μεγαλείου» των σουλτάνων και ταυτοχρόνως του Μουσταφά Κεμάλ όταν υπερασπιζόταν την ενότητα της Ανατολίας, που τίθεται εν κινδύνω σήμερα λόγω του κουρδικού ζητήματος. Πολλοί θα διαφωνήσουν με μία παρόμοια προσέγγιση, αλλά στην καθ’ ημάς Ανατολή -και της Ελλάδος περιλαμβανομένης, σε ένα μικρότερο ασφαλώς βαθμό- ο μύθος και η πραγματικότητα συχνότατα εμπλέκονται διαμορφώνοντας συμπεριφορές εν πολλοίς ακατανόητες στη Δύση. Η ομογενοποίηση της πολιτικής συμπεριφοράς και η εναρμόνισή της με τα ισχύοντα στη Δύση είναι εφικτή σε θεωρητικό επίπεδο· στην πράξη, επιβάλλεται διά του εξαναγκασμού, αλλά όχι επιτυχώς, συνήθως.
Αναφορικώς με την Ελλάδα, η περίοδος Ερντογάν -ως πρωθυπουργού σε πρώτη φάση και στη συνέχεια ως προέδρου της Τουρκικής Δημοκρατίας- χαρακτηριζόταν από μία σχετική ομαλότητα με κάποιες κρίσεις που ουδέποτε είχαν την ένταση και προφανώς την επικινδυνότητα όταν την εξουσία ασκούσαν οι «κεμαλιστές». Η στρατηγική σημασία της Τουρκίας έχει αναβαθμισθεί λόγω των προσφυγικών ροών από τη Συρία και το Ιράκ προς την Κεντρική Ευρώπη και μία προσπάθεια «εξευμενισμού» του κ. Ερντογάν ξεκίνησε με την επίσκεψη της Γερμανίδος καγκελαρίου Αγκελα Μέρκελ. Αλλά ο Τούρκος πρόεδρος δεν είναι τόσο αφελής ώστε να εκλαμβάνει έναν τακτικό ελιγμό ως αλλαγή στρατηγικής της Ενώσεως έναντι της χώρας του.
Από τη άποψη αυτή, η εξαγγελθείσα επίσκεψη του κ. Αλέξη Τσίπρα στην Αγκυρα θα μπορούσε να αποβεί σημαντική, υπό την προϋπόθεση ότι θα οροθετούσε μία αφετηρία ουσιαστικής συνεργασίας των δύο χωρών. Ειδικά συμφέροντα καθορίζουν τη συμπεριφορά των κρατών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, αλλά η εγγύτητα της Ελλάδος στην περιοχή της κρίσεως δημιουργεί την ανάγκη κάποιας κοινής δράσεως έστω και με την Τουρκία.
Παρέλκει φυσικά η ενασχόληση με τα εσωτερικά της γειτονικής αυτής χώρας. Στο επίπεδο ωστόσο των διεθνών σχέσεων η «αξιοποίηση» των Κούρδων στο Ιράκ και στη Συρία από τις ΗΠΑ και άλλες δυτικές δυνάμεις για την αντιμετώπιση των εξτρεμιστών του «Ισλαμικού Κράτους» (ISIS) απειλεί ευθέως επί της ουσίας την ενότητα του τουρκικού κράτους. Παράλληλα, μία άκρως ατυχής συντονισμένη απόπειρα εσωτερικών και εξωτερικών παραγόντων με στόχο την υπονόμευση του κ. Ερντογάν τον ανέδειξε στην τουρκική κοινή γνώμη σε εγγυητή ενότητος και σταθερότητος της χώρας.
Κατά τρόπο παράδοξο και μάλλον ανορθόδοξο ο κ. Ερντογάν εμφανίσθηκε ως συνενώνων στο πρόσωπό του μία μακρινή, ξεθωριασμένη ανάμνηση του «μεγαλείου» των σουλτάνων και ταυτοχρόνως του Μουσταφά Κεμάλ όταν υπερασπιζόταν την ενότητα της Ανατολίας, που τίθεται εν κινδύνω σήμερα λόγω του κουρδικού ζητήματος. Πολλοί θα διαφωνήσουν με μία παρόμοια προσέγγιση, αλλά στην καθ’ ημάς Ανατολή -και της Ελλάδος περιλαμβανομένης, σε ένα μικρότερο ασφαλώς βαθμό- ο μύθος και η πραγματικότητα συχνότατα εμπλέκονται διαμορφώνοντας συμπεριφορές εν πολλοίς ακατανόητες στη Δύση. Η ομογενοποίηση της πολιτικής συμπεριφοράς και η εναρμόνισή της με τα ισχύοντα στη Δύση είναι εφικτή σε θεωρητικό επίπεδο· στην πράξη, επιβάλλεται διά του εξαναγκασμού, αλλά όχι επιτυχώς, συνήθως.
Αναφορικώς με την Ελλάδα, η περίοδος Ερντογάν -ως πρωθυπουργού σε πρώτη φάση και στη συνέχεια ως προέδρου της Τουρκικής Δημοκρατίας- χαρακτηριζόταν από μία σχετική ομαλότητα με κάποιες κρίσεις που ουδέποτε είχαν την ένταση και προφανώς την επικινδυνότητα όταν την εξουσία ασκούσαν οι «κεμαλιστές». Η στρατηγική σημασία της Τουρκίας έχει αναβαθμισθεί λόγω των προσφυγικών ροών από τη Συρία και το Ιράκ προς την Κεντρική Ευρώπη και μία προσπάθεια «εξευμενισμού» του κ. Ερντογάν ξεκίνησε με την επίσκεψη της Γερμανίδος καγκελαρίου Αγκελα Μέρκελ. Αλλά ο Τούρκος πρόεδρος δεν είναι τόσο αφελής ώστε να εκλαμβάνει έναν τακτικό ελιγμό ως αλλαγή στρατηγικής της Ενώσεως έναντι της χώρας του.
Από τη άποψη αυτή, η εξαγγελθείσα επίσκεψη του κ. Αλέξη Τσίπρα στην Αγκυρα θα μπορούσε να αποβεί σημαντική, υπό την προϋπόθεση ότι θα οροθετούσε μία αφετηρία ουσιαστικής συνεργασίας των δύο χωρών. Ειδικά συμφέροντα καθορίζουν τη συμπεριφορά των κρατών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, αλλά η εγγύτητα της Ελλάδος στην περιοχή της κρίσεως δημιουργεί την ανάγκη κάποιας κοινής δράσεως έστω και με την Τουρκία.
No comments:
Post a Comment