Δύσκολη η μοίρα των Ελλήνων εντός ή εκτός ευρώ
MARC CHANDLER*
Το τρένο που θα οδηγούσε σε έναν καλύτερο προορισμό έχει ήδη φύγει από τον σταθμό Ελλάδα. Τώρα το διακύβευμα είναι τι είδους πόνο θα επιλέξει να υποστεί η Ελλάδα. Θα είναι το είδος του πόνου και του εξευτελισμού που προέρχεται από την αποδοχή των απαιτήσεων των πιστωτών για περισσότερη λιτότητα; Εναλλακτικά θα είναι ο πόνος που θα προέλθει από τη διάλυση του κοινωνικού ιστού εξαιτίας της περαιτέρω ύφεσης της οικονομίας και της νέας αύξησης της ανεργίας;
Οι πιστωτές έχουν να επιλέξουν μεταξύ του να οργανώσουν την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους ή να αποδεχτούν την πιο άναρχη μορφή αναδιάρθρωσης που θα προκύψει από τις αλυσιδωτές χρεοκοπίες και την κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος. Θα πρέπει να επιλέξουν αν θα ρισκάρουν να μετατρέψουν την Ελλάδα σε ένα αποτυχημένο κράτος ή αν θα προσπαθήσουν να διαχειριστούν τη διαδικασία και να αποσπάσουν παραχωρήσεις.
Ομοίως, τρομακτικά περιορισμένες είναι και οι επιλογές της Ελλάδας. Η εντύπωση ορισμένων ότι η επικράτηση του «όχι» στο δημοψήφισμα αποτελεί δημοκρατική απόρριψη της λιτότητας θα αποδειχθεί ανυπόστατη. Είτε μέσα στη νομισματική ένωση είτε απέξω, το επίπεδο διαβίωσης των Ελλήνων πρόκειται να χαμηλώσει. Οι πολίτες θα μπορούν να αγοράζουν λιγότερα αγαθά ή σε υψηλότερη τιμή ή, το πιθανότερο, και τα δύο ταυτόχρονα. Είναι πλέον αναπόφευκτο. Η ελληνική κυβέρνηση μπορεί να επηρεάσει σε κάποιο βαθμό πως θα κατανεμηθεί ο πόνος στην ελληνική κοινωνία. Μπορεί να το διαπραγματευτεί με τους επίσημους πιστωτές ή μπορεί να περιμένει την κατάρρευση της κοινωνίας. Σε αυτή την περίπτωση, το βάρος θα πέσει στους ηλικιωμένους, τους νέους, τους φτωχούς και τους αδύναμους. Πολλοί επικριτές της νομισματικής ένωσης κατηγορούν το ευρώ για τα δεινά της Ελλάδας. Η χώρα διαμόρφωσε την κρίση και έκανε τις επιλογές της, ωστόσο αποτελούσε αδύναμο κρίκο προτού προσχωρήσει στη νομισματική ένωση. Παραπλάνησε τους εταίρους στην προσπάθειά της να εκπληρώσει τους όρους αλλά και οι εταίροι ήθελαν να παραπλανηθούν. Οι επικριτές της Ευρωζώνης υπερβάλλουν όσον αφορά τον βαθμό ελευθερίας που έχει μια μικρή χώρα όσον αφορά την άσκηση νομισματικής πολιτικής.
Ο βασικός λόγος ώστε να εισάγει κανείς νέο νόμισμα είναι ώστε να πετύχει την υποτίμησή του που είναι αδύνατη στο πλαίσιο της νομισματικής ένωσης. Η υποτίμηση αποτελεί έναν τρόπο ενίσχυσης της οικονομίας μέσω των εξαγωγών. Ωστόσο, το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι η ελληνική οικονομία είναι σχετικά κλειστή και ότι δεν διαθέτει κάποιον αξιόλογο εξαγωγικό τομέα. Το πρόβλημα δεν είναι τόσο ότι η Ελλάδα δεν είναι ανταγωνιστική, είναι ότι δεν διαθέτει την παραγωγική ικανότητα. Χωρίς αύξηση των εξαγωγών η υποτίμηση του νομίσματος θα αυξήσει το κόστος των εισαγωγών, ενισχύοντας τον πληθωρισμό τη στιγμή που θα αυξάνεται η οικονομική συρρίκνωση. Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα βρίσκεται στα όρια της κατάρρευσης και θα χρειαστεί ανακεφαλαιοποίηση είτε η Ελλάδα είναι μέλος της Ευρωζώνης είτε όχι. Οι καταθέτες απειλούνται και στις δύο περιπτώσεις. Οι επιχειρηματικές χρεοκοπίες θα αυξηθούν αν δεν υπάρχει ανάπτυξη ασχέτως του νομισματικού συστήματος.
Αν βγει η Ελλάδα από την Ευρωζώνη, το νέο της νόμισμα θα γίνει δεκτό με καχυποψία. Η εισαγωγή ενός νέου νομίσματος με μοναδικό σκοπό την υποτίμησή του δεν πρόκειται να ενθουσιάσει τους επενδυτές. Αναλογιστείτε τις καταστροφικές επιπτώσεις που θα έχει η εισαγωγή της δραχμής στις αποταμιεύσεις και στις συντάξεις. Αν πιστεύουν σήμερα οι Ελληνες πολιτικοί ότι τους στερούν το οξυγόνο, φανταστείτε τον βαθμό της ασφυξίας όταν διασχίσουν τον Ρουβίκωνα. Πόσοι απ’ όσους κατηγορούν την Ευρωζώνη για τα δεινά της Ελλάδας θα ήταν πρόθυμοι να αγοράσουν ένα ελληνικό κρατικό ομόλογο αν η χώρα εκδώσει δικό της νόμισμα; Η Ελλάδα δεν καλείται αν επιλέξει μεταξύ ευτυχίας και δυστυχίας. Καλείται να επιλέξει μεταξύ διαφορετικού βαθμού δυσκολιών και μεταξύ του πώς θα κατανείμει τα βάρη στην κοινωνία. Τυπικά η Ελλάδα μπορεί να διαθέτει μεγαλύτερη κυριαρχία εκτός της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης, ωστόσο θα ανακαλύψει ότι θα είναι δύσκολο να την εξασκήσει και ότι θα έχει αντίτιμο. Οι πιστωτές θα εξαναγκάσουν την Ελλάδα να ζήσει με όσα βγάζει. Η ίδια μοίρα περιμένει τον ελληνικό λαό αν οι εξελίξεις οδηγήσουν την χώρα εκτός Ευρωζώνης.
Οι πιστωτές έχουν να επιλέξουν μεταξύ του να οργανώσουν την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους ή να αποδεχτούν την πιο άναρχη μορφή αναδιάρθρωσης που θα προκύψει από τις αλυσιδωτές χρεοκοπίες και την κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος. Θα πρέπει να επιλέξουν αν θα ρισκάρουν να μετατρέψουν την Ελλάδα σε ένα αποτυχημένο κράτος ή αν θα προσπαθήσουν να διαχειριστούν τη διαδικασία και να αποσπάσουν παραχωρήσεις.
Ομοίως, τρομακτικά περιορισμένες είναι και οι επιλογές της Ελλάδας. Η εντύπωση ορισμένων ότι η επικράτηση του «όχι» στο δημοψήφισμα αποτελεί δημοκρατική απόρριψη της λιτότητας θα αποδειχθεί ανυπόστατη. Είτε μέσα στη νομισματική ένωση είτε απέξω, το επίπεδο διαβίωσης των Ελλήνων πρόκειται να χαμηλώσει. Οι πολίτες θα μπορούν να αγοράζουν λιγότερα αγαθά ή σε υψηλότερη τιμή ή, το πιθανότερο, και τα δύο ταυτόχρονα. Είναι πλέον αναπόφευκτο. Η ελληνική κυβέρνηση μπορεί να επηρεάσει σε κάποιο βαθμό πως θα κατανεμηθεί ο πόνος στην ελληνική κοινωνία. Μπορεί να το διαπραγματευτεί με τους επίσημους πιστωτές ή μπορεί να περιμένει την κατάρρευση της κοινωνίας. Σε αυτή την περίπτωση, το βάρος θα πέσει στους ηλικιωμένους, τους νέους, τους φτωχούς και τους αδύναμους. Πολλοί επικριτές της νομισματικής ένωσης κατηγορούν το ευρώ για τα δεινά της Ελλάδας. Η χώρα διαμόρφωσε την κρίση και έκανε τις επιλογές της, ωστόσο αποτελούσε αδύναμο κρίκο προτού προσχωρήσει στη νομισματική ένωση. Παραπλάνησε τους εταίρους στην προσπάθειά της να εκπληρώσει τους όρους αλλά και οι εταίροι ήθελαν να παραπλανηθούν. Οι επικριτές της Ευρωζώνης υπερβάλλουν όσον αφορά τον βαθμό ελευθερίας που έχει μια μικρή χώρα όσον αφορά την άσκηση νομισματικής πολιτικής.
Ο βασικός λόγος ώστε να εισάγει κανείς νέο νόμισμα είναι ώστε να πετύχει την υποτίμησή του που είναι αδύνατη στο πλαίσιο της νομισματικής ένωσης. Η υποτίμηση αποτελεί έναν τρόπο ενίσχυσης της οικονομίας μέσω των εξαγωγών. Ωστόσο, το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι η ελληνική οικονομία είναι σχετικά κλειστή και ότι δεν διαθέτει κάποιον αξιόλογο εξαγωγικό τομέα. Το πρόβλημα δεν είναι τόσο ότι η Ελλάδα δεν είναι ανταγωνιστική, είναι ότι δεν διαθέτει την παραγωγική ικανότητα. Χωρίς αύξηση των εξαγωγών η υποτίμηση του νομίσματος θα αυξήσει το κόστος των εισαγωγών, ενισχύοντας τον πληθωρισμό τη στιγμή που θα αυξάνεται η οικονομική συρρίκνωση. Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα βρίσκεται στα όρια της κατάρρευσης και θα χρειαστεί ανακεφαλαιοποίηση είτε η Ελλάδα είναι μέλος της Ευρωζώνης είτε όχι. Οι καταθέτες απειλούνται και στις δύο περιπτώσεις. Οι επιχειρηματικές χρεοκοπίες θα αυξηθούν αν δεν υπάρχει ανάπτυξη ασχέτως του νομισματικού συστήματος.
Αν βγει η Ελλάδα από την Ευρωζώνη, το νέο της νόμισμα θα γίνει δεκτό με καχυποψία. Η εισαγωγή ενός νέου νομίσματος με μοναδικό σκοπό την υποτίμησή του δεν πρόκειται να ενθουσιάσει τους επενδυτές. Αναλογιστείτε τις καταστροφικές επιπτώσεις που θα έχει η εισαγωγή της δραχμής στις αποταμιεύσεις και στις συντάξεις. Αν πιστεύουν σήμερα οι Ελληνες πολιτικοί ότι τους στερούν το οξυγόνο, φανταστείτε τον βαθμό της ασφυξίας όταν διασχίσουν τον Ρουβίκωνα. Πόσοι απ’ όσους κατηγορούν την Ευρωζώνη για τα δεινά της Ελλάδας θα ήταν πρόθυμοι να αγοράσουν ένα ελληνικό κρατικό ομόλογο αν η χώρα εκδώσει δικό της νόμισμα; Η Ελλάδα δεν καλείται αν επιλέξει μεταξύ ευτυχίας και δυστυχίας. Καλείται να επιλέξει μεταξύ διαφορετικού βαθμού δυσκολιών και μεταξύ του πώς θα κατανείμει τα βάρη στην κοινωνία. Τυπικά η Ελλάδα μπορεί να διαθέτει μεγαλύτερη κυριαρχία εκτός της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης, ωστόσο θα ανακαλύψει ότι θα είναι δύσκολο να την εξασκήσει και ότι θα έχει αντίτιμο. Οι πιστωτές θα εξαναγκάσουν την Ελλάδα να ζήσει με όσα βγάζει. Η ίδια μοίρα περιμένει τον ελληνικό λαό αν οι εξελίξεις οδηγήσουν την χώρα εκτός Ευρωζώνης.
* O κ. Marc Chandler είναι αντιπρόεδρος και επικεφαλής αναλυτής παγκοσμίων αγορών της Brown Brothers Harriman.
No comments:
Post a Comment