ΑΠΟ ΤΙΣ 8 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ

Βήμα βήμα η περιπέτεια της ανασκαφής

Περισσότερες από 10.000 λέξεις συγκροτούν την επίσημη ενημέρωση του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού για την εξέλιξη της ανασκαφής στην Αμφίπολη.

Η επίσημη ενημέρωση άρχισε σύντομα μετά την ανακάλυψη των Σφιγγών στο υπέρθυρο της εισόδου και την ανέλαβε η Αννα Παναγιωταρέα. Πότε σε απευθείας επαφές με τους δημοσιογράφους και πότε με δελτία Τύπου, η κ. Παναγιωταρέα, συχνά με τη γενική γραμματέα Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη και την επικεφαλής της ανασκαφής Κατερίνα Περιστέρη, παρουσίαζε σε τακτά χρονικά διαστήματα τις εξελίξεις. Ας δούμε το χρονικό της ανασκαφής, μέσα από τις ενημερώσεις.

8 Αυγούστου
Τοίχος

Σε άνοιγμα του περιβόλου στον λόφο Καστά, που διερευνήθηκε ανασκαφικά, επισημάνθηκε δρόμος ο οποίος οδηγούσε στο ταφικό μνημείο. Εκείνη την ημέρα, έγινε γνωστό ότι εντοπίσθηκαν δύο μαρμάρινες ακέφαλες και άπτερες μαρμάρινες Σφίγγες επάνω σε υπέρθυρο και ότι μπροστά τους υπήρχε σφραγιστικός τοίχος από πωρόλιθο, από τον οποίο έλειπαν μερικοί λίθοι στο άνω μέρος.

12 Αυγούστου
Επίσκεψη Σαμαρά

Ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, συνοδευόμενος από τη σύζυγό του Γεωργία και τον υπ. Πολιτισμού Κ. Τασούλα, ξεναγείται στην ανασκαφή από τη Λίνα Μενδώνη και την Κατερίνα Περιστέρη.

16 Αυγούστου
Γερανός

Το ψηφιδωτό δάπεδο με τη μυθολογική παράσταση της αρπαγής της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα, με την παρουσία του θεού Ερμή ως ψυχοπομπού, όπως είθισται σε ανάλογες αναπαραστάσεις

Το υπουργείο επιστρατεύει την τεχνολογία με γερανό που σηκώνει τις πέτρες του σφραγιστικού τοίχου.

18 Αυγούστου
Προετοιμασίες

Ξεκινούν οι προετοιμασίες για την ασφαλή μετατόπιση των λίθων του προστατευτικού τοίχου.

20 Αυγούστου
Οι Σφίγγες

Με την αφαίρεση έντεκα λίθων από τον τοίχο σφράγισης, αποκαλύπτονται εξ ολοκλήρου οι Σφίγγες από μάρμαρο Θάσου. Το ύψος των αγαλμάτων είναι 1.45 μ. Εντοπίσθηκαν επίσης τμήματα από τα φτερά τους και τμήμα από τη ράχη του αγάλματος του Λέοντος. Με την αφαίρεση των χωμάτων, εμφανίστηκε, επίσης, μικρό τμήμα της ανωδομής του μνημείου που φέρει ίχνη κόκκινου και μπλε χρώματος.

21 Αυγούστου
Ιωνικά επίκρανα

Απομακρύνονται χώματα τα οποία βρίσκονταν στο διάκενο και πίσω από τα αγάλματα των Σφιγγών, σε βάθος περίπου δύο μέτρων, και σε πλάτος ανάλογο της εισόδου του τάφου, ήτοι 4.50 μ. Αφαιρέθηκαν, επίσης, λιθόπλινθοι και αποκαλύφθηκε κάτω από τη βάση των Σφιγγών το ανώτερο τμήμα του μαρμάρινου θυρώματος.

Καλύπτεται με fresco σε μίμηση ιωνικού επιστυλίου. Φέρει διακόσμηση με κόκκινο, μπλε και μαύρο χρώμα. Αμέσως κάτω από αυτό, αποκαλύφθηκαν δύο ιωνικά επίκρανα των παραστάδων της θύρας, επίσης επικαλυπτόμενα με fresco και επιζωγραφισμένα με τα ίδια χρώματα.

24 Αυγούστου

Η είσοδος

Αφαιρέθηκαν ακόμη δέκα λιθόπλινθοι και αποκαλύφθηκε η συνέχεια της πρόσοψης της εισόδου του μνημείου, με διάκοσμο, όμοιο με αυτόν των πλαϊνών τοίχων. Δηλαδή, νωπογραφία λευκού χρώματος, εξαιρετικά επιμελημένη, που μιμείται τον μαρμάρινο περίβολο.

Παράλληλα, αποκαλύφθηκαν κάτω από τα επίκρανα, οι μαρμάρινες παραστάδες του θυρώματος, οι οποίες επικαλύπτονται, επίσης, από λευκή νωπογραφία. Ο τάφος, όπως έχει διαπιστωθεί, είναι γεμάτος χώμα. Με τη μερική αφαίρεση χωμάτων πίσω από την είσοδο, αποκαλύφθηκε η πίσω πλευρά της εισόδου, ιδιαιτέρως επιμελημένη, αντίστοιχη της προσόψεως. Επί της νωπογραφίας των επιστυλίων της σώζονται ίχνη κόκκινου και μαύρου χρώματος. Η πλαϊνή και πίσω όψη των ιωνικών επικράνων των παραστάδων, που επικαλύπτονται από νωπογραφία, είναι επιζωγραφισμένες με τα ίδια χρώματα. Εκείνη την ημέρα είχαν αρχίσει να αποκαλύπτονται και οι πλαϊνοί τοίχοι του προθαλάμου. Είναι επενδεδυμένοι με μάρμαρο Θάσου και κοσμούνται στο ανώτερο μέρος τους με ιωνικό επιστύλιο, επί του κυματίου του οποίου σώζονται ίχνη μαύρου και κόκκινου χρώματος.

25 Αυγούστου
Θυραίο άνοιγμα

Συνεχίστηκε η αφαίρεση των λιθόπλινθων από τον τοίχο σφράγισης και αποκαλύφθηκε σχεδόν ολόκληρη η πρόσοψη του ταφικού μνημείου. Δεν υπάρχουν θυρόφυλλα, παρά μόνο θυραίο άνοιγμα. Στον πρώτο διαφραγματικό τοίχο εντοπίζεται άνοιγμα που πρέπει να έγινε από τυμβωρύχους μέσα από το οποίο η ομάδα βλέπει ακόμα δύο χώρους πίσω.

26 Αυγούστου
Βοτσαλωτό δάπεδο

Στο κέντρο και μπροστά από την είσοδο αποκαλύπτεται βοτσαλωτό δάπεδο, με ορθογώνια και τετράγωνα σχήματα, πλαισιωμένα από ασπρόμαυρους ρόμβους. Συνεχίζεται η αφαίρεση των χωμάτων από τον προθάλαμο, και δημιουργούνται οι κατάλληλες εργοταξιακές υποδομές. Την ίδια μέρα ολοκληρώθηκε και η τοποθέτηση του προσωρινού στεγάστρου, που καλύπτει εξωτερικά το μνημείο.

31 Αυγούστου
Ρόδακες

Με την αφαίρεση χωμάτων από τον προθάλαμο, στον χώρο πίσω από τον τοίχο των Σφιγγών, αποκαλύφθηκε τμήμα μαρμαροθετημένου δαπέδου, με λευκά, μικρά ακανόνιστα τμήματα μαρμάρου, σε κόκκινο φόντο, σωζόμενο σε εξαιρετικά καλή κατάσταση. Διαπιστώθηκε, επίσης, ότι και στους τρεις χώρους, μετά τον τοίχο σφράγισης, υπάρχει χαλαρή αμμώδης επίχωση, ως το μέγιστο ύψος του θόλου, και εκλαμβάνεται ως προσπάθεια προστασίας του τάφου από επίδοξους τυμβωρύχους. Ο πρώτος διαφραγματικός τοίχος, μετά την είσοδο, έχει αποκαλυφθεί ως το ιωνικό επιστύλιο, το οποίο διακοσμείται με τους οκτάφυλλους ανάγλυφους ρόδακες.

Οι εντυπωσιακές Σφίγγες ύψους 1.45 μ. στην είσοδο του μνημείου

4 Σεπτεμβρίου
Υποστύλωση

Ευρεία σύσκεψη στον εργοταξιακό χώρο του λόφου Καστά, υπό τη γενική γραμματέα του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, κ. Λίνα Μενδώνη, με τη διεπιστημονική ομάδα και τη συμμετοχή στελεχών της Διεύθυνσης Αρχαίων Μνημείων του ΥΠΠΟΑ. Παράλληλα, συνεχίστηκαν τα έργα υποστύλωσης και αντιστήριξης των δομικών στοιχείων στο εσωτερικό, προκειμένου να εξελιχθούν, με ασφαλή τρόπο οι ανασκαφικές εργασίες.

5 Σεπτεμβρίου
Διάκοσμος

Σε απόσταση περίπου 2 μέτρων από τον θόλο και 4,5 μέτρων, περίπου, από το δάπεδο, βρέθηκε μαρμάρινη ορθογώνια πλάκα, μήκους 4.2 μ., πλάτους 1 μ. και πάχους 0.21 μ, σε άριστη κατάσταση. Στο κάτω μέρος της πλάκας υπάρχει γραπτός διάκοσμος σε γαλάζιο, κόκκινο και κίτρινο χρώμα, όπου παριστάνονται φατνώματα με ρόδακα στο κέντρο. Πρόκειται για τμήμα της οροφής του συγκεκριμένου χώρου.

6 Σεπτεμβρίου
Οι Καρυάτιδες

Με την αφαίρεση των αμμωδών χωμάτων, στον χώρο μπροστά από τον δεύτερο διαφραγματικό τοίχο, αποκαλύφθηκαν κάτω από το μαρμάρινο επιστύλιο, ανάμεσα στις, επίσης, μαρμάρινες παραστάδες, δύο εξαιρετικής τέχνης Καρυάτιδες, από θασίτικο μάρμαρο συμφυείς με πεσσό, διατομής 0,20Χ0,60 μ.

Το πρόσωπο της δυτικής Καρυάτιδας σώζεται σχεδόν ακέραιο, ενώ από την ανατολική λείπει. Οι Καρυάτιδες έχουν πλούσιους βοστρύχους, που καλύπτουν τους ώμους τους, φέρουν ενώτια και φορούν χειριδωτό χιτώνα. Οι μορφές, επί των οποίων σώζονται ίχνη κόκκινου και μπλε χρώματος, παραπέμπουν στον τύπο της Κόρης. Ανάμεσα στα αμμώδη χώματα βρέθηκαν θραύσματα των γλυπτών, όπως τμήμα παλάμης και μικρότερα θραύσματα από τα δάκτυλά τους. Μπροστά από τις Καρυάτιδες και από το ύψος της μέσης τους και κάτω αποκαλύπτεται τοίχος σφράγισης από πωρόλιθους σε όλο το πλάτος των 4,5 μ.

11 Σεπτεμβρίου
Χιτώνες

Αφαιρέθηκε ο πρώτος δόμος του τοίχου σφράγισης μπροστά από τις Καρυάτιδες και αποκαλύφθηκε η συνέχεια των χειριδωτών χιτώνων των δύο γλυπτών με εξαιρετικής τέχνης πτυχώσεις. Τμήματα του προσώπου και της πόλου της ανατολικής Καρυάτιδας εντοπίστηκαν κατά την ανασκαφή και αποδόθηκαν στο γλυπτό.

12 Σεπτεμβρίου
Στον τρίτο θάλαμο

Στο ανώτερο τμήμα του τρίτου διαφραγματικού τοίχου διαπιστώθηκε η ύπαρξη επιμελημένου μαρμάρινου περιθυρώματος, ιωνικού ρυθμού, όπως και τα υπόλοιπα αρχιτεκτονικά μέλη του χώρου. Στο μαρμάρινο τμήμα του υπέρθυρου απαντάται συμφυές γείσο το οποίο καλύπτει και το άνοιγμα της εισόδου. Είσοδος μελών της διεπιστημονικής ομάδας στον τρίτο θάλαμο του μνημείου από την υφιστάμενη οπή στον τοίχο του τρίτου διαφράγματος. Διαπίστωσαν πως το ύψος του αμμώδους χώματος βρίσκεται χαμηλότερα από ό,τι στους προηγούμενους δύο χώρους. Οι κατακόρυφοι τοίχοι έχουν ορθομαρμαρώσεις και ο θόλος βρίσκεται σε οριακή κατάσταση ισορροπίας. Οι μαρμάρινοι ορθοστάτες περιμετρικά παρουσιάζουν συστηματικά αποκολλήσεις τεμαχίων.

21 Σεπτεμβρίου
Υψος 2,27 μ.

Με την αφαίρεση τριών σειρών του τοίχου σφράγισης αποκαλύφθηκαν ολόκληρες οι Καρυάτιδες, ύψους 2,27 μ. Φορούν ποδήρη χιτώνα και μακρύ κροσσωτό ιμάτιο με πλούσιες πτυχώσεις. Φέρουν κοθόρνους διακοσμημένους με κόκκινο και κίτρινο χρώμα, ενώ τα ακροδάχτυλα των ποδιών τους έχουν αποδοθεί με εξαιρετική λεπτομέρεια. Στέκονται επάνω σε μαρμάρινα βάθρα. Στην επιφάνεια του βάθρου της ανατολικής Καρυάτιδος διακρίνεται κόκκινο χρώμα. Στον τρίτο χώρο πραγματοποιήθηκε γεωτρητικός δειγματοληπτικός έλεγχος, με χειροκίνητο γεωτρύπανο, σε προεπιλεγμένες θέσεις. Εντοπίστηκε μαρμάρινο θύρωμα, ανοίγματος 0,96 μ., στον βόρειο τοίχο του, κάτι που αρχικά η ομάδα εξέλαβε ως θύρωμα που οδηγεί σε τέταρτο θάλαμο.

26 Σεπτεμβρίου
Χρηματοδοτήσεις

Οπως διαπιστώνεται, «οι διατυπωθείσες θεωρίες περί της ταυτότητος του νεκρού, ως σήμερα, ανάγονται σε 14». Ανακοινώνεται ότι η ανασκαφή χρηματοδοτήθηκε ως εξής:

• 2010: 20.000 € από τη Νομαρχία Σερρών.
• 2011: 80.000 € από την Περιφέρεια Κ. Μακεδονίας.
• 2012: 50.000 € από το υπουργείο Πολιτισμού και 50.000 € από το υπουργείο Μακεδονίας - Θράκης.
• 2013: 90.000 € από το υπουργείο Πολιτισμού.
• 2014: 150.000 € από το υπουργείο Πολιτισμού.
• 2014: Δωρεά από την Εθνική Τράπεζα (150.000 €). Οι χορηγίες των εταιρειών ΔΕΣΦΑ (35.000 €) και Ελληνικά Πετρέλαια (25.000 €), δεν έχουν ακόμη ενεργοποιηθεί.

30 Σεπτεμβρίου
Βάθρα

Αφαιρέθηκαν οι δύο τελευταίοι δόμοι του τοίχου σφράγισης, μπροστά από τον δεύτερο διαφραγματικό τοίχο, αποκαλύπτοντας στο σύνολό τους τα μαρμάρινα βάθρα πάνω στα οποία πατούν οι Καρυάτιδες. Το συνολικό ύψος βάθρου και αγάλματος είναι 3,67 μ. Συνεχίστηκαν, επίσης, οι ανασκαφικές εργασίες στον χώρο πίσω από τις Καρυάτιδες, με αφαίρεση χωμάτων σε βάθος μέχρι 1,5 μ. αποκαλύπτοντας τη συνέχεια της ορθομαρμάρωσης των τοίχων καθώς και μεγάλο μέρος του θυρώματος που οδηγεί στον τρίτο χώρο.

1 Οκτωβρίου
Τμήματα θύρας

Με την αφαίρεση των χωμάτων αποκαλύφθηκαν τμήματα από μαρμάρινη θύρα, με στροφέα (το σημείο κρέμασης της θύρας από την παραστάδα), κατασκευασμένης από μάρμαρο Αλυκής Θάσου -όπως όλο το ταφικό συγκρότημα- με εφηλίδες οι οποίες μιμούνται την κεφαλή καρφιών.

12 Οκτωβρίου
Ψηφιδωτό

Κατά την αφαίρεση της επίχωσης αποκαλύφθηκε το μεγαλύτερο τμήμα ψηφιδωτού δαπέδου, το οποίο καλύπτει όλη την επιφάνεια του χώρου δηλαδή, 4,5 μ. πλάτος επί 3 μ. μήκος. Η κεντρική παράσταση απεικονίζει άρμα σε κίνηση, που σύρεται από δύο λευκά άλογα, το οποίο οδηγεί γενειοφόρος άνδρας, με στεφάνι δάφνης στο κεφάλι. Μπροστά από το άρμα απεικονίζεται ο θεός Ερμής ως ψυχοπομπός, ο οποίος φορά πέτασο, μανδύα, φτερωτά σανδάλια και κρατά κηρύκειο. Το ψηφιδωτό έχει υποστεί φθορά στο κέντρο, σε σχήμα κύκλου, διαμέτρου 0,80 μ. Ωστόσο, πολλά μέρη από το φθαρμένο τμήμα έχουν βρεθεί στην αμμώδη επίχωση.

16 Οκτωβρίου
Περσεφόνη

Αφαιρέθηκαν και τα τελευταία στρώματα χωμάτων από την ανατολική πλευρά του ψηφιδωτού και αποκαλύφθηκε η τρίτη μορφή της παράστασης. Πρόκειται για γυναικεία νεανική μορφή, με κόκκινους ανεμίζοντες βοστρύχους, η οποία φοράει λευκό χιτώνα που συγκρατείται με κόκκινη λεπτή ταινία στο ύψους του στήθους. Φέρει κόσμημα στον καρπό του αριστερού της χεριού. Είναι προφανές ότι πρόκειται για τη μυθολογική παράσταση της αρπαγής της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα, με την παρουσία του θεού Ερμή ως ψυχοπομπού, όπως είθισται σε ανάλογες αναπαραστάσεις.

21 Οκτωβρίου
Το κεφάλι

Μπροστά στην είσοδο του τρίτου θαλάμου αποκαλύφθηκαν δυο τμήματα, από το δυτικό θυρόφυλλο, τα οποία και συνανήκουν. Επίσης, το βόρειο τμήμα του μαρμάρινου κατωφλίου με κυρτές βαθύνσεις, για την ένθεση των μεταλλικών τροχιών που διευκολύνουν την κίνηση των μαρμάρινων θυροφύλλων. Οπως προκύπτει από τη συγκεκριμένη τομή, εδώ υπήρχε δάπεδο από πωρόλιθους, που έφεραν λευκό επίχρισμα. Εκατέρωθεν του κατωφλίου εντοπίστηκαν, κατά χώραν, οι πωρόλιθοι του δαπέδου. Σε βάθος 0,15 μ. από την επιφάνεια του κατωφλίου εντοπίστηκε και αποκαλύφθηκε το μαρμάρινο κεφάλι της ανατολικής Σφίγγας, ακέραιο με ελάχιστη θραύση στη μύτη. Εχει ύψος 0,60 μ. Βρέθηκαν, επίσης, θραύσματα από τα φτερά των Σφιγγών.

28 Οκτωβρίου
Φτερά

Η υπόθεση εργασίας που είχε λεχθεί ότι υπήρχε τέταρτη θύρα δεν επιβεβαιώνεται. Πρόκειται για μαρμάρινο ορθοστάτη που είχε αφαιρεθεί. Οι εργασίες συνεχίζονται κάτω από τα δάπεδα του τρίτου θαλάμου. Κάτω από τους πωρόλιθους του δαπέδου, μέσα στην αφαιρούμενη επίχωση, βρέθηκαν τμήματα των φτερών των Σφιγγών, ένα μέρος από τον λαιμό της δεύτερης Σφίγγας καθώς και τμήματα από το ελλείπον τμήμα του ψηφιδωτού, με την εικόνα της αρπαγής της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα.

31 Οκτωβρίου
Ορυγμα

Κατά την αποχωμάτωση του τέταρτου χώρου διαπιστώθηκε η ύπαρξη τεχνητού ορύγματος επί του φυσικού σχιστολιθικού εδάφους, επιφάνειας, 4Χ2,10 μ., το οποίο είναι επιχωμένο με ιλυώδη άμμο (όπως άλλωστε και η υπόλοιπη επίχωση του μνημείου). Ηδη έχει προχωρήσει η ανασκαφή, σε βάθος περίπου 1,40 μ. από την επιφάνεια του κατωφλίου και η επίχωση συνεχίζεται. Κατά την απομάκρυνση της αμμώδους επίχωσης εντοπίστηκε το δεύτερο μαρμάρινο θυρόφυλλο σε καλή κατάσταση διατήρησης, πεσμένο μέσα στο όρυγμα.

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΩΤΤΗ

• Διαβάστε ακόμη

«Ο σκελετός θα λύσει το μυστήριο του τύμβου»

Τασούλας: Στα χέρια της επιστήμης η αποκάλυψη του «ενοίκου»