Η Ελλάδα στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Η Ελλάδα στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Γράφει ο
Σωτήριος Γεωργιάδης

Με αφορμή την εφετινή (2014) εκατοστή επέτειο από την έναρξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου (Α΄ ΠΠ), εκτιμάται ότι παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον μια σύντομη ιστορική αναδρομή, που περιλαμβάνει πολύ λίγο γνωστά, πλην όμως σημαντικά γεγονότα, τα οποία αναφέρονται στην Ελλάδα κατά την εν λόγω περίοδο (1914-18) και προέρχονται από τα τότε απόρρητα αρχεία του Foreign Office και τον έγκριτο Βρετανό  Sir Basil Thomson.

Ποίος ήταν ο Sir Basil Thomson; Γεννήθηκε το 1861 στην Οξφόρδη της Αγγλίας και έζησε μέχρι το 1939. Ήταν τρίτος γιός του Αρχιεπισκόπου του York. Σπούδασε στο Eton College και στο Oxford University.  To 1913 τοποθετήθηκε Βοηθός Προϊσταμένου της Βρετανικής Μητροπολιτικής Αστυνομίας και παράλληλα Διευθυντής της Διευθύνσεως Εγκληματικών Ερευνών (CID) της Scotland Yard. Στον Α΄ΠΠ η CID συνέπραξε με το Βρετανικό Υπουργείο Εθνικής Άμυνας σε θέματα πληροφοριών και ο Sir Basil Thomson έγινε επικεφαλής του Special Branch, που ασχολείτο με την αντικατασκοπεία. Το 1919 μέχρι το 1921 ήταν Γενικός Προϊστάμενος όλων των Υπηρεσιών Πληροφοριών της Βρετανίας. Αυτές οι θέσεις τις οποίες κατείχε, του προσέφεραν τη δυνατότητα να είναι πάρα πολύ καλά πληροφορημένος για το τι συνέβαινε όχι μόνο στη Βρετανία, αλλά  και στο εξωτερικό, έχοντας πρόσβαση σε γεγονότα που για το ευρύτερο κοινό ήταν χαρακτηρισμένα ως μυστικά ή που σκοπίμως κυκλοφορούσαν διαστρεβλωμένα.

Ο Α΄ ΠΠ, επίσης γνωστός ως Μεγάλος Πόλεμος, όπως λεγόταν πριν το ξέσπασμα του Δεύτερου παγκοσμίου Πολέμου, ήταν αρχικά μια γενικευμένη σύγκρουση των Ευρωπαϊκών Δυνάμεων, που διήρκεσε από τον Αύγουστο του 1914 ως τις 11 Νοεμβρίου 1918. Στην ουσία, αν και ήταν μία μεγάλη ενδοευρωπαϊκή διένεξη, με τα κύρια μέτωπα στη Γηραιά Ήπειρο, η επέκτασή της ωστόσο και στη περιφέρεια, με ενεργό συμμετοχή αποικιακών στρατευμάτων, με την εμπλοκή ακόμα και Αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων, της προσέδωσαν τελικά την έννοια του παγκοσμίου πολέμου. Οι Ενωμένες Δυνάμεις, καλούμενες και Δυνάμεις της Entente (κυρίως Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία και η Ρωσία μέχρι το 1917, ενώ από το 1917 συνέπραξαν και οι ΗΠΑ) νίκησαν τις Κεντρικές Δυνάμεις ονομαζόμενες και Τριπλή Συμμαχία, (Γερμανία, Αυστροουγγαρία, Οθωμανική Αυτοκρατορία και Βουλγαρία) και οδήγησαν αφ’ ενός στη κατάρρευση τεσσάρων Αυτοκρατοριών και σε ριζικές αλλαγές στον χάρτη της Ευρώπης, αφ’ ετέρου στη μεγάλη Ρωσική Επανάσταση και στη δημιουργία της Κοινωνίας των Εθνών.

Τα θύματα του Α΄ΠΠ ανήλθαν σε 9 εκατομμύρια στρατευμένους και σε άλλους τόσους αμάχους, ξεπερνώντας συνολικά τα 18,5 εκατομμύρια ψυχών. Η Ελλάδα αρχικά τήρησε ουδετερότητα, αλλά τελικά, μετά από πολλές ίντριγκες και πιέσεις των Μεγάλων Δυνάμεων, μπήκε στον πόλεμο στις 28 Ιουνίου 1917 και η Κυβέρνηση του Ελευθέριου Βενιζέλου συγκέντρωσε 300.000 στρατιώτες, που εντάχθηκαν κατά το μεγαλύτερο μέρος τους στο Αγγλογαλλικό στράτευμα, το οποίο πολεμούσε στη Μακεδονία. Παράλληλα αναπτύχθηκε εντονότατη διαμάχη μεταξύ του Ελευθερίου Βενιζέλου, ο οποίος πίεζε  για την έξοδο της Ελλάδας στον Πόλεμο στο πλευρό της Entente και του Βασιλιά Κωνσταντίνου, ο οποίος υποστήριζε την ουδετερότητα της Ελλάδας. Η διαμάχη αυτή οδήγησε έκτοτε στον μεγάλο Διχασμό των Ελλήνων και την εκθρόνιση του Βασιλιά Κωνσταντίου στις 15 Ιουνίου 1917.

Το 1931 ο Sir Basil Thomson κυκλοφόρησε  ένα από τα βιβλία του στην Αγγλική γλώσσα, με τίτλο «Οι Μυστικές Υπηρεσίες των Συμμάχων στην Ελλάδα» και αναφέρετε κυρίως στα Ελληνικά πράγματα κατά τον Α΄ ΠΠ. Το εν λόγω βιβλίο μεταφράστηκε Ελληνικά από τον Κώστα Μπαρμπή και εκδόθηκε από τον οίκο ΛΟΓΟΘΕΤΗ σε τόμο 400 περίπου σελίδων. Η Αμερικανική εφημερίδα Western Argus, στο φύλλο της 5 Ιανουαρίου 1932 επισημαίνει για το εν λόγω βιβλίο τα ακόλουθα:

• Η εικόνα για τους ξένους πράκτορες στην Αθήνα κατά τον Α΄ ΠΠ, την οποία ο Sir Basil Thomson παρουσιάζει, είναι τραγική έως κωμική. Βασικός σκοπός του βιβλίου αυτού είναι να δείξει, ότι εάν η μεταχείριση της Ελλάδας από τους Συμμάχους στον Α’ ΠΠ ήταν συνετή, η Ελλάδα θα συντάσσετο από την αρχή του πολέμου με την Entente, ο Βασιλιάς της Κωνσταντίνος θα παρέμενε στο θρόνο του και οι Σύμμαχοι δεν θα υφίσταντο τόσους ευτελισμούς.

• Ο Sir Basil Thomson εκτιμά ότι πολιτικοί και δημοσιογράφοι σκόπιμα κατευθύνθηκαν στο να πιστέψουν ότι ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος ήταν γερμανόφιλος και ο Ελευθέριος Βενιζέλος αγγλόφιλος και γαλλόφιλος και αναφέρεται στο βιβλίο του ειδικότερα στις δραστηριότητες του Γάλλου Πλωτάρχη Roquefeuil, ο οποίος το 1915 απεστάλη στην Αθήνα χωρίς συγκεκριμένες εντολές, αλλά με πλήρη ελευθερία να δράσει κατά την κρίση του, για να υποστηρίξει τα Γαλλικά συμφέροντα και εκείνα της Entente, όπως εκείνος έκρινε.

• Η Ελληνική ουδετερότητα από την αρχή του Α΄ ΠΠ, αποτελούσε αγκάθι για τους Συμμάχους της Entente και παράλληλα για τις Κεντρικές Δυνάμεις. Κατά τον Roquefeuil, ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος και όλοι οι Έλληνες, με εξαίρεση τον Ελευθέριο Βενιζέλο και τους οπαδούς του, ήταν γερμανόφιλοι και θεωρούσε καθήκον του να τους καθυποτάξει στρατιωτικά, όπως τονίζει ο Sir Basil Thomson, επικρίνοντας δριμύτατα τον κακό χαρακτήρα και την κάκιστη συμπεριφορά του Roquefeuil προς τον Βασιλιά Κωνσταντίνο και τους Έλληνες.

• Επί πλέον, ο Sir Basil Thomson καυτηριάζει το ότι ο Γάλλος πράκτορας Roquefeuil και ο αντίστοιχος Γερμανός πράκτορας στην Αθήνα Baron von Schenk, χρησιμοποιούσαν τους ίδιους κατασκόπους στην Ελλάδα, τους οποίους εφοδίαζαν με διπλά Διαβατήρια και διπλές αναγνωριστικές κονκάρδες.

• Ο Sir basil Thomson τονίζει ότι επειδή οι περισσότεροι Έλληνες ήταν υπέρ της ουδετερότητας και ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος λαοφιλής, ο Roquefeuil θεωρούσε ότι έπρεπε να αλλάζει όσα γεγονότα δεν ήταν όπως τα ήθελε. Μεταξύ άλλων, ο Roquefeuil ισχυρίζετο ψευδώς, ότι οι Γερμανοί διέθεταν Βάσεις Υποβρυχίων στην Ελλάδα. Οι κατάσκοποί που πλήρωνε και χρησιμοποιούσε ο Roquefeuil, γράφει ο Sir Basil Thomson, ήταν πρόθυμοι να του πηγαίνουν πληροφορίες όπως αυτός τις επιθυμούσε, παρά το ότι τα Συμμαχικά πολεμικά που δρούσαν στις Ελληνικές θάλασσες ποτέ δεν συνάντησαν Γερμανικά Υποβρύχια σ’ αυτές. Και προσθέτει ο Sir Basil Thomson, ότι για να κάνει ο Roquefeuil πιστευτές τις φήμες που διέδιδε περί δράσεως Γερμανικών Υποβρυχίων στη Ελλάδα, προκάλεσε εκρήξεις σε Ελληνικά πλοία, με υποτιθέμενα θύματα, των οποίων σκηνοθέτησε θεαματικές κηδείες. Όπως αποδείχτηκε, γράφει ο Sir Basil Thomson, τα φέρετρα είχαν πτώματα προερχόμενα από νεκρούς Νοσοκομείων ή ήταν γεμάτα με χώματα και πέτρες. Η Γαλλική προσπάθεια κατέτεινε στο να εξωθήσει τους Έλληνες να εγκαταλείψουν την ουδετερότητα και να συμπολεμήσουν με την Entente.

• O Sir Basil Thomson κατηγορεί επίσης τον Roquefeuil, ότι σκηνοθέτησε επίθεση εναντίον της Γαλλικής Αποστολής στην Αθήνα, προκειμένου να στρέψει την Γαλλική κοινή γνώμη εναντίον της Ελλάδας και συμπληρώνει ότι ενώ ο Roquefeuil επιχειρούσε να εξάψει την Entente εναντίον της Ελλάδας, ο Baron von Schenk, εκμεταλλευόταν το ότι η Ελληνική κοινή γνώμη δυσφορούσε προς την Entente.

• O Sir Basil Thomson τονίζει ιδιαίτερα, ότι ο Roquefeuil δημιούργησε και καλλιεργούσε ευρύτατα το μύθο περί γερμανοφιλίας του Βασιλιά Κωνσταντίνου. Σημειώνει ακόμη ότι Άγγλοι πράκτορες χρησιμοποιούσαν κοπέλες των Αθηναϊκών Cabarets ως πληροφοριοδότες, τις οποίες επιβίβαζαν σε διπλωματικά αυτοκίνητα. Όταν αυτό έγινε αντιληπτό στην Αθήνα, γράφει ο Sir Basil Thomson, επλήγη σοβαρά η Βρετανική υπόληψη.  

Ακολούθως επιχειρείται μια σύντομη παρουσίαση ολίγων χαρακτηριστικών αποσπασμάτων από το εν λόγω ογκώδες βιβλίο του Sir Basil Thomson, που αφορούν στην Ελλάδα, κατά τον Α΄ ΠΠ.

• Ως προς την ανθράκευση από την τότε ουδέτερη Ελλάδα των Γερμανικών Καταδρομικών Goeben και Breslau, που το καλοκαίρι του 1914 κατευθύνοντο στην Τουρκία για να ενισχύσουν το Πολεμικό της Ναυτικό και να φέρουν την Τουρκία στον Α΄ΠΠ στο πλευρό της Γερμανίας, όπως και έγινε, την ιδιόγραφη εντολή επάνω σε προσωπικό του επισκεπτήριο, έδωσε στον Λιμενάρχη Πειραιά ο τότε Έλληνας Πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος.

• Ο Υπαρχηγός της Βρετανικής Ναυτικής Αποστολής στην Ελλάδα, Πλοίαρχος του Βρετανικού Πολεμικού Ναυτικού P. Cardail, ανέφερε στον προϊστάμενό του Ναύαρχο Mark Kerr, ότι σε ερώτηση του Στρατάρχη Lord Kitchner τον Νοέμβριο του 1915, περί του εάν ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος είναι Γερμανόφιλος ή Ανταντόφιλος, του απήντησε ότι δεν ήταν ούτε το ένα ούτε το άλλο, αλλά ενεργούσε για να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα της χώρας του.

• Ο  Έλληνας Βασιλιάς απέδειξε τα φιλοανταντικά του συναισθήματα, προσφέροντας στο Βρετανό Ναύαρχο Kerr αντίγραφο του λεπτομερούς επιτελικού σχεδίου που είχε εκπονήσει το Ελληνικό Επιτελείο και συγκεκριμένα ο Ιωάννης Μεταξάς το 1912, για την κατάληψη των Δαρδανελίων από την Antente. Όταν τον Αύγουστο του 1915 πραγματοποιήθηκε από την Entente η επιχείρηση καταλήψεως των Δαρδανελίων, ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος αρνήθηκε την Ελληνική συμμέτοχή, διότι οι κατάσταση είχε αλλάξει,  η έκβαση της επιχειρήσεως ήταν αβέβαια και δεν ήθελε να θυσιαστούν άσκοπα Έλληνες στρατιώτες.

• Οι αναδίφηση των συμμαχικών εφημερίδων εκείνης της περιόδου, προκαλεί μελαγχολικές σκέψεις. Η λογοκρισία είχε υπαγορεύσει τη γραμμή: Όλες έπρεπε να επαινούν τον Ελευθέριο Βενιζέλο, χαρακτηρίζοντάς τον «διάσημο και επιφανή πολιτικό», ενώ αντίθετα όφειλαν να αφήνουν υπονοούμενα για Γερμανική επιρροή στην Ελληνική Βασιλική Αυλή.

• Τον Απρίλιο του 1915, ο Ελευθέριος Βενιζέλος που ήδη βρισκόταν εκτός εξουσίας, διάλεξε αυτή τη στιγμή να δημοσιοποιήσει δύο απόρρητα  Υπομνήματά του, που όταν ήταν ακόμη Πρωθυπουργός, είχε υποβάλλει στον Βασιλιά Κωνσταντίνο, με τα οποία πρότεινε την παραχώρηση των Ελληνικών περιοχών Καβάλας και Δράμας στους Βουλγάρους. Εάν οι Βούλγαροι δεν έβγαιναν λίγο αργότερα στον πόλεμο στο πλευρό των Γερμανών,  είναι πιθανότατο οι Σύμμαχοι να πίεζαν την Ελλάδα να κάνει αυτή την παραχώρηση.

• Είναι σαφέστατο ότι η άρνηση της Ελλάδας να βγει στον πόλεμο στο πλευρό της Entente, οφειλόταν στην άρνηση των Συμμάχων να εγγυηθούν την εδαφική της ακεραιότητα, διότι διατηρούσαν την ελπίδα να εξαγοράσουν τη Βουλγαρία, με την παραχώρηση Ελληνικών και Σερβικών εδαφών.

• Από τον Ιούνιο του 1915 και μετά οι Σύμμαχοι εγκαινίασαν την τακτική των συνεχών παρενοχλήσεων και πιέσεων εις βάρος της τότε ουδέτερης Ελλάδας και ασκώντας το δικαίωμα νηοψίας σε πλοία ουδετέρων χωρών, άρχισαν να συμπεριφέρονται απέναντι στα Ελληνικά πλοία με το χειρότερο τρόπο, σε σχέση με τα σκάφη άλλων ουδετέρων χωρών. Ο Βρετανικός Στόλος δεν επέτρεψε να κατευθυνθεί στην Ελλάδα πολεμικό υλικό, που η Ελλάδα είχε προμηθευτεί από τις ΗΠΑ και την εξανάγκασε να το εκποιήσει στην Αγγλία. Αντίθετα, επέτρεψαν στη Βουλγαρία να εισαγάγει στο λιμάνι του Δεδιαγάτς (Αλεξανδρουπόλεως) όσες ποσότητες πολεμικού υλικού επιθυμούσε, το οποίο φυσικά αργότερα, θα χρησιμοποιούνταν εναντίον των Συμμάχων, όταν η Βουλγαρία προσχώρησε στη Γερμανική πλευρά.

• Αν οι Έλληνες δεν πείθονταν από την Ανταντική προπαγάνδα, αυτό δεν οφείλεται στην επιρροή του «Γερμανικού χρυσού», αλλά στο ότι οι Σύμμαχοι ενώ έκαναν φιλοπολεμικά κηρύγματα στον Ελληνικό Λαό, με τις πράξεις τους τον έπειθαν πως η έξοδος της Ελλάδας στον πόλεμο, θα είχε ως μοναδική συνέπεια την επέκταση της Βουλγαρίας εις βάρος της Ελλάδας και αυτό όταν η Συμμαχική νίκη κάθε άλλο παρά ήταν εξασφαλισμένη.

• Ο Ρώσος Πρεσβευτής στην Αθήνα τηλεγραφούσε στις 20 Μαΐου 1915 σχετικά με την Αγγλογαλλική προπαγάνδα: Σπαταλούν αμύθητα ποσά για την εξαγορά εφημερίδων και τη χρηματοδότηση ειδικών εκδόσεων. Έφτασαν μάλιστα στο σημείο να δημιουργήσουν Γαλλικό Ραδιοφωνικό Πρακτορείο, το οποίο προσπαθεί να επηρεάσει την κοινή γνώμη υπέρ της Entente, με τη μετάδοση «ειδήσεων», που είναι αποκυήματα νοσηρής φαντασίας.

• Στις αρχές του 1916  Γάλλοι προπαγανδιστές αποφάσισαν να αγοράσουν την εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ και να την καταστήσουν όργανό τους, συνδεόμενο με το επίσημο όργανό του Ελευθέριου Βενιζέλου την ΠΑΤΡΙΔΑ. Μόλις το πληροφορήθηκε ο Διευθυντής της ΠΑΤΡΙΔΑΣ, επισκέφτηκε τη Γαλλική Πρεσβεία και απείλησε ότι θα άλλαζε παράταξη την ίδια κιόλας νύχτα, εάν το ποσό της αγοράς δεν καταβαλλόταν σ’ αυτόν αντί στο ΕΜΠΡΟΣ. Η αγορά του ΕΜΠΡΟΣ δεν προχώρησε, εξ αιτίας των απειλών των Βενιζελικών εφημερίδων, οι οποίες αποτελούν εκβιαστικές επιχειρήσεις.

• Στις 21 Σεπτεμβρίου 1915 οι Βουλγαρία κήρυξε Γενική Επιστράτευση και ακολούθως βγήκε στο πόλεμο στο πλευρό της Γερμανίας. Μόλις έγινε γνωστή η Βουλγαρική επιστράτευση, ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος διέταξε αμέσως γενική επιστράτευση και στη χώρα του, πράγμα που θα ήταν βέβαια πολύ παράξενο, εάν είχε φιλογερμανική τοποθέτηση, όπως τον κατηγορούσαν λίγο αργότερα. Ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος ξεκαθάρισε στον Πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο ότι η επιστράτευση ήταν προπαρασκευαστικό μέτρο, το οποίο δεν συνεπαγόταν απομάκρυνση από την ουδετερότητα, παράλληλα απέκρουσε προσπάθειες του Πρωθυπουργού, να τον παρασύρει σε επιθετική πολιτική κατά της Βουλγαρίας.

Το Μάρτιο του 2005 έγινε δημοσιοποίηση των άκρως απορρήτων αρχείων του Βρετανικού Υπουργείου Εξωτερικών, της περιόδου 1873-1939. Τα εν λόγω αρχεία αποκαλύπτουν, για πρώτη φορά, τους μέσω των Βρετανικών Μυστικών Υπηρεσιών χρηματισμούς Βρετανών πρακτόρων κατά την εν λόγω περίοδο των 63 ετών, για τη συγκέντρωση ζωτικών πληροφοριών ξένων χωρών και τον επηρεασμό υπέρ της Βρετανικής εξωτερικής πολιτικής των αντιστοίχων κρατών, με την εξαγορά σημαντικών ηγετικών πολιτικών και άλλων προσωπικοτήτων τους. Στους χρηματισμούς κορυφαίων πολιτικών και στην διείσδυση Βρετανικών Μυστικών Υπηρεσιών με τη δημιουργία δυσμενών εντυπώσεων σε βάρος του τότε πολιτειακού άρχοντα, περιλαμβάνεται στα αρχεία και η Ελλάδα την περίοδο 1914-1918, προκειμένου να απομακρυνθεί η χώρα από την ουδέτερη στάση που τηρούσε και να προσχωρήσει στη Συμμαχία της Entente (Αγγλίας-Γαλλίας-Ρωσίας) κατά τον Α΄ ΠΠ.

Τα άκρως απόρρητα αυτά αρχεία ανέρχονται σε πάρα πολλά έγγραφα, τα οποία ασφαλώς θα τύχουν ενδελεχούς μελέτης από ιστορικούς. Μια πρώτη γενική εντύπωση από το υπ’ όψιν αρχειακό υλικό, μαζί με χαρακτηριστικές πληροφορίες, δίνει  συνοπτικά o Keith Hamilton, Ιστορικός του Βρετανικού Υπουργείου Εξωτερικών και της Κοινοπολιτείας. Κατωτέρω παρατίθενται όσα σημαντικά και άγνωστα αναφέρονται από τον Keith Hamilton, για τη δράση την Ελλάδα του βασικού πράκτορα των Βρετανικών Υπηρεσιών, μεγαλέμπορου όπλων και πολύφερνης προσωπικότητας της εποχής, του Βασιλείου Ζαχαρία, την περίοδο του Α΄ ΠΠ 1914-1918.  Ο πολυπράγμονας και δαιμόνιος  Έλληνας, επέτυχε να αναγορευθεί για τις υπηρεσίες που προσέφερε στη Βρετανία σε Knight Grand Cross of the Order of the British Empire και έμεινε ευρύτατα γνωστός ως Sir Basil Zaharoff. Το 1915 διέθετε ήδη μεγάλη περιουσία και πολυτελέστατες κατοικίες σε Monte Carlo, Paris και αλλού, κινούμενος με πλήρη άνεση στους υψηλούς κοινωνικούς, επιχειρηματικούς και πολιτικούς κύκλους της εποχής του.

Με βάση τα αρχεία, ο Ιστορικός Keith Hamilton επισημαίνει ότι η Αγγλία, έχοντας προηγουμένως προσφέρει Ελληνικά εδάφη ως ανταλλάγματα στη Βουλγαρία για να την προσελκύσει προς τη πλευρά της και διαπιστώνοντας ακολούθως την αποτυχία του εγχειρήματος της, μετά την προσχώρηση της Βουλγαρίας σε συμμαχία με τη Γερμανία, έστρεψε όλες τις προσπάθειές της προς την έξοδο της Ελλάδας στο πλευρό της, στον Α΄ ΠΠ. Στα πλαίσια αυτά η  Αγγλικές Μυστικές Υπηρεσίες διέδιδαν ψευδώς, τονίζει ο Keith Hamilton, ότι ο ουδετερόφιλος Βασιλιάς της Ελλάδας Κωνσταντίνος ήταν δήθεν Γερμανόφιλος, με αφορμή το ότι η σύζυγός του Σοφία, ήταν αδελφή του Γερμανού Κάιζερ. Συνεχίζοντας ο Keith Hamilton, σημειώνει ότι οι Σύμμαχοι της Entente προσέβλεπαν στον Πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο, με τη συμπαιγνία, όπως γράφει, του οποίου, Βρετανικές και Γαλλικές Ένοπλες Δυνάμεις είχαν καταλάβει τη Θεσσαλονίκη, προκειμένου να εξαναγκασθεί η Ελλάδα να συνδράμει στρατιωτικά τη Σερβία, στην οποία είχε επιτεθεί η Γερμανία με τις Κεντρικές Δυνάμεις.

Στην Ελλάδα ο Basil Zaharoff χρησιμοποιήθηκε από την έναρξη του Α΄ ΠΠ το 1914 από τη Βρετανία για διείσδυση και ανάπτυξη προπαγάνδας υπέρ της προσχωρήσεως της Ελλάδας στην Entente, στην οποία πρωτοστατούσε η Αγγλία. Για να κερδηθεί η Ελλάδα προς την πλευρά της Entente, o Basil Zaharoff ισχυρίζεται σε επιστολή του που βρίσκεται στα αρχεία και απευθύνεται προς υψηλόβαθμο σύνδεσμό του με το Βρετανό Πρωθυπουργό, ότι χρειάζεται να δαπανηθεί για χρηματισμούς στην Ελλάδα συνολικό ποσό Λιρών Αγγλίας 1.500.000. Από αυτά τα χρήματα ο Zaharoff έγραφε ότι είχε ήδη δαπανήσει στην Ελλάδα τα τελευταία 9 χρόνια Λ.Α. 1.200.000 και με ένα συμπληρωματικό ποσό Λ.Α. 300.000, τόνιζε ότι θα επιτύγχανε μέσα σε 20 ημέρες την προσχώρηση της Ελλάδας στην Entente και την έναρξη επιχειρήσεων του Ελληνικού Στρατού κατά της προσκείμενης προς τη Γερμανία Βουλγαρίας. Σημείωνε επίσης ο Zaharoff, ότι ο Αρχηγός του Κόμματος των Φιλελευθέρων Ελευθέριος Βενιζέλος ήταν αγαπητός του φίλος και επίσης ο παλαιός του φίλος και τότε Πρωθυπουργός Στέφανος Σκουλούδης, θα ακολουθούσαν τις προτροπές του. Ο Zaharoff συνέχιζε στην επιστολή του ότι αυτό που τότε προείχε, ήταν η εξαγορά 45 Ελλήνων Βουλευτών, των Γερμανόφιλων Ελληνικών εφημερίδων και ενός Στρατιωτικού Διοικητού των Ελληνικών συνόρων, προκειμένου να επιταχυνθεί το τέλος του Α΄ ΠΠ. Ο Βρετανός Πρωθυπουργός, παρά τους ενδοιασμούς των επιτελών του, τελικά δέχτηκε γραπτώς την 11 Δεκεμβρίου 1915 τις προτάσεις της επιστολής Zaharoff, εκτιμώντας μεταξύ άλλων ότι οι Γερμανία είχε περί τους 3.000 δικούς της πράκτορες μέσα στην Ελλάδα και τον έλεγχο των Ελληνικών εφημερίδων.

Ακολούθως η Βρετανική Κυβέρνηση έθεσε στη διάθεση του Zaharoff το ποσόν των Λ.Α. 1.407.000, καταθέτοντας τα χρήματα εις πίστωση του Zaharoff, σε λογαριασμό του στην Barclay’s Bank. Αμέσως μετά τη λήψη των χρημάτων ο Zacharoff, σημειώνει ο Keith  Hamilton, ενημέρωσε τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Στα πλαίσια της προπαγάνδας, ο Zaharoff φρόντισε να ιδρυθεί στην Αθήνα το 1916 Αγγλο-Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων, που πήρε τη μορφή Ραδιοφωνικού Πρακτορείου.

Προκειμένου να ενισχυθεί οικονομικά περαιτέρω ο Ελευθέριος Βενιζέλος, τα αρχεία αναφέρουν ότι οι Βρετανοί διέθεσαν ένα εκατομμύριο Γαλλικά Φράγκα, τα οποία πληρώθηκαν μέσω της Εθνικής Τράπεζας της Αιγύπτου στον Γεώργιο Αβέρωφ, φίλο και πράκτορα, όπως τον χαρακτηρίζει ο Keith  Hamilton,  του Ελευθερίου Βενιζέλου. Ο Γεώργιος Αβέρωφ, ήταν ανεψιός και κυριότερος κληρονόμος του Εθνικού ευεργέτη Γεώργιου Αβέρωφ (1818-1899) και κατά την Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια υπήρξε πολιτευτής Ευβοίας και χορηγός του κινήματος του Ελευθερίου Βενιζέλου της Θεσσαλονίκης το 1917, κατά τη διάρκεια του Α΄ ΠΠ, το οποίο απέβλεπε την υποστήριξη της εξόδου της Ελλάδας στον πόλεμο, στο πλευρό της Entente. 

Από δικά του χρήματα ο Zaharoff χρηματοδότησε κατά τα αρχεία με Λ.Α 37.000, την ίδρυση Εκδοτικού Οίκου των Φιλελευθέρων. Επειδή όμως μέχρι τον Ιούλιο του 1916, δεν είχε επιτευχθεί η κήρυξη πολέμου εκ μέρους της Ελλάδας κατά της Βουλγαρίας, ο Zaharoff, ζήτησε και πέτυχε τη Γαλλο-Αγγλική χρηματοδότηση του Κόμματος των Φιλελευθέρων με επί πλέον 5.000.000 δραχμές, για προβλεπόμενα προεκλογικά έξοδα. Παρά την πίεση της Entente προς την Ελλάδα δεν έγιναν εκλογές και η Ελλάδα εξαναγκάστηκε μετά Ναυτικό Αποκλεισμό που της επέβαλαν η Βρετανία και Γαλλία και την επέμβαση Γαλλικών και Αγγλικών στρατιωτικών δυνάμεων, να πάρει μέρος στον Α΄ ΠΠ, στο πλευρό των Συμμάχων.

Η Κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου της περιόδου 1917-1920, η οποία σχηματίστηκε μετά την τον ναυτικό αποκλεισμό της Ελλάδας, τον ναυτικό βομβαρδισμό των Αθηνών, την αποβίβαση Αγγλικών και Γαλλικών στρατευμάτων στη Θεσσαλονίκη, την κατάληψη Ελληνικών νησιών από τους Άγγλους και Γάλλους  και κατ’ αξίωσή τους εκθρόνιση του Βασιλιά Κωνσταντίνου τον Ιούνιο 1917, έβγαλε την Ελλάδα στον Α΄ ΠΠ στο πλευρό της Entente και τίμησε τον Basil Zaharoff με το παράσημο του Σταυρού του Σωτήρος. elzoni gr