Κερδοφόρες εταιρείες με σεβασμό στους κανόνες JUSTIN FOX / BLOOMBERG

Κερδοφόρες εταιρείες με σεβασμό στους κανόνες

JUSTIN FOX / BLOOMBERG

• 

ΕΤΙΚΕΤΕΣ:

Πολύ συχνά τον τελευταίο καιρό βρίσκεται στο στόχαστρο επιθέσεων η φράση του Μίλτον Φρίντμαν ότι η κοινωνική ευθύνη των επιχειρήσεων συνίσταται στο να αυξάνουν τα κέρδη τους. Ωστόσο, μέχρι στιγμής, το βασικό επιχείρημα του οικονομολόγου ότι οι διευθυντές των επιχειρήσεων θα πρέπει να εστιάσουν στο πώς να βγάλουν χρήματα για την εταιρεία τους, φαίνεται να έχει διασωθεί της επίθεσης. Αρκετοί άνθρωποι των επιχειρήσεων έχουν άλλους στόχους. Ακόμα και πολύ μεγάλοι όμιλοι τα καταφέρνουν καλύτερα, όταν προσδιορίζουν τον στόχο της ύπαρξής τους με διαφορετικούς όρους πέραν της κερδοφορίας. Ωστόσο, συνολικά μιλώντας, ο συνδετικός ιστός, που δένει τις επιτυχημένες εταιρείες δεν είναι άλλος από το ότι είναι κερδοφόρες.

Βέβαια, υπάρχει ένα σημείο της δήλωσης του Μίλτον Φρίντμαν, το οποίο ανέκαθεν με ενοχλούσε. Την παραθέτω, όπως δημοσιεύθηκε στο «Ελευθερία και Καπιταλισμός» και μετά χρησιμοποιήθηκε σε άρθρο του στους New York Times τo 1970:

«Υπάρχει μία και μοναδική κοινωνική ευθύνη για τις επιχειρήσεις, το να χρησιμοποιούν τους πόρους τους και να ασχολούνται με δραστηριότητες, οι οποίες αποσκοπούν στο να αυξήσουν τα κέρδη τους, ενόσω παραμένουν εντός των κανόνων του παιχνιδιού. Αυτό σημαίνει ότι δραστηριοποιούνται σε συνθήκες ελεύθερου ανταγωνισμού χωρίς απάτες ή παραπλανήσεις».

Το πρόβλημα εδώ έγκειται στο ότι οποιοσδήποτε έχει δαπανήσει έστω και λίγο χρόνο στις ΗΠΑ, παρατηρώντας την πολιτική διαδικασία κατά τις τελευταίες δεκαετίες, έχει διαπιστώσει πως οι «κανόνες του παιχνιδιού» δεν είναι αμετάκλητοι. Οι όμιλοι διαδραματίζουν συχνά αποφασιστικό ρόλο στο να τους καθορίσουν. Και εάν συνεχώς ασκούν πιέσεις για αλλαγές στους κανόνες, ώστε να ενισχυθεί η κερδοφορία τους, όπως θα έπρεπε να κάνουν, ακολουθώντας τις επιταγές Φρίντμαν, δεν θα έφθαναν τα πράγματα στα όριά τους;

Δημοσιεύθηκε νέα εργασία των πανεπιστημιακών του Χάρβαρντ, Ρεμπέκα Χέντερσον και Κάρτχικ Ραμάνα, που επικεντρώνεται ακριβώς στο αδύναμο σημείο του επιχειρήματος του Φρίντμαν, τα «περί κανόνων του παιχνιδιού». Η Χέντερσον είναι διακεκριμένη θεωρητικός σε ζητήματα στρατηγικής και συμμετέχει και σε διοικητικά συμβούλια εταιρειών. Ο Ραμάνα προέρχεται από τη λογιστική και επεκτείνεται και σε άλλα αντικείμενα. Οι Χέντερσον και Ραμάνα ξεκινούν με το να αποδεχθούν ενθέρμως την άποψη ότι οι διευθυντές των εταιρειών θα πρέπει να επιδιώκουν τη μεγιστοποίηση απόδοσης για τους μετόχους. Επιπλέον, ισχυρίζονται ότι το επιθετικό λόμπινγκ, ώστε να εκπληρωθεί αυτός ο στόχος είναι κάτι θετικό, υπό την προϋπόθεση πως και άλλοι άνθρωποι κάνουν ακριβώς το ίδιο. Επισημαίνουν, συγκεκριμένα: «Εάν οι εταιρείες, καθώς αποπειρώνται να διαμορφώσουν την έκβαση μιας νομοθετικής ή ρυθμιστικής διαδικασίας, αντιμετωπίζουν ανταγωνιστές ή άλλες ομάδες συμφερόντων -εργατικά συνδικάτα, συνταξιούχους ή οργανωμένους καταναλωτές- τότε οι ζωηρές συζητήσεις τους θα καταλήξουν σε ανάπτυξη θεσμών υποστηρικτικών του θεμιτού ανταγωνισμού».

Εάν όμως η διαδικασία δεν βρίθει αντικρουόμενων ομάδων συμφερόντων, η κατάσταση διαφοροποιείται. Τότε ένας όμιλος ή λίγες εταιρείες διαδραματίζουν καίριο ρόλο στο να επηρεάσουν την έκβαση. Οπότε, δεν υπάρχει λόγος να σκεφθεί κανείς, εάν η έκβαση είναι επωφελής για την κοινωνία, εφόσον οι εκπρόσωποι των εταιρειών δρουν μόνο με γνώμονα τη μεγιστοποίηση των αποδόσεων. Οι Χέντερσον και Ραμάνα προτείνουν «οι διευθυντές των εταιρειών να προωθήσουν τότε τα συμφέροντα του συστήματος εν συνόλω, υπερβαίνοντας τα συμφέροντα της δικής τους επιχείρησης». Ισως αυτό φαίνεται εξωπραγματικό. Πριν βιαστείτε να πείτε πως πρόκειται για μία ακόμα ακαδημαϊκή εργασία, σκεφθείτε πως το νοητικό πλαίσιο, εντός του οποίου ορίζουν σήμερα τη δουλειά τους οι διευθυντές και αποτιμούν την απόδοσή τους οι μέτοχοι, προέρχεται από το πόνημα δύο πανεπιστημιακών το 1976, τη «Θεωρία της επιχείρησης» των Μ.Τζένσεν και Γ. Μέκλινγκ.

Έντυπη