Μα ο νεκρός δεν φάνηκε την ορισμένη ώρα
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Είναι νωρίς ακόμα για να κρίνουμε αν η ιστορία της Αμφίπολης θα αξιοποιηθεί κινηματογραφικά από το Χόλιγουντ, ώστε να πραγματοποιηθεί επιτέλους και το όνειρο τόσων υπουργών μας επί του Τουρισμού να δουν τη χώρα μας φιλμικό φόντο. Δεν είναι απίθανο να απολαύσουμε κάποτε μια καλογυρισμένη ταινία, όχι σαν εκείνες του Ιντιάνα Τζόουνς, που τόσες φορές τον θυμηθήκαμε τους τελευταίους μήνες, αλλά πολιτικής φαντασίας (ή φαντασιοκοπίας): πώς οι «μη λαϊκιστές» ρυμουλκούν την επιστήμη. Ενδέχεται επίσης να παρακολουθήσουμε ένα παιγνιώδες αντεστραμμένο αστυνομικό, αφού ο αγωνιωδώς αναζητούμενος δεν θα είναι ο δολοφόνος αλλά ο νεκρός.
Προς το παρόν πάντως, βρισκόμαστε πιο κοντά στην τέχνη της ποίησης παρά του κινηματογράφου. Κοντά στον «Νεκρό», το ποίημα του Μανόλη Αναγνωστάκη. Θυμίζω μερικούς στίχους: «Ηρθαν τα πρώτα τηλεγραφήματα / Σταμάτησαν τα πιεστήρια και περιμέναν / Εγιναν οι παραγγελίες στις αρμόδιες αρχές // Μα ο νεκρός δεν πέθανε την ορισμένη ώρα // Ολοι φορέσαν τις μαύρες γραβάτες / Δοκίμασαν στον καθρέφτη τις συντριμμένες πόζες / Ακούστηκαν οι πρώτοι λυγμοί τα θλιβερά εγκώμια. // Μα ο νεκρός δεν πέθανε την ορισμένη ώρα. // Στο τέλος οι ώρες γινήκαν μέρες / Εκείνες οι φριχτές μέρες της αναμονής [...] Μα ο νεκρός δεν πέθανε την ορισμένη ώρα».
Οντως, τα πιεστήρια περιμένουν εβδομάδες τώρα, μήνες, το μεγάλο νέο: «Νεκρός ευρέθη». Κάποια άλλα πράγματα διαφέρουν. Οι γραβάτες δεν είναι πένθιμες αλλά γιορτινές, πολύχρωμες, γαλανόλευκες ίσως. Οι πόζες στον καθρέφτη δεν είναι «συντριμμένες» αλλά περήφανες, αγέρωχες, σχεδόν υπεροπτικές. Και δεν ακούγονται λυγμοί ή θλιβερά εγκώμια αλλά φωνές πανηγυρικές· φωνές ενθουσιασμού για το «παγκόσμιο δέος» που προκάλεσε άλλη μία φορά η πατρίδα. Ενα ρήμα διαφέρει κυρίως: το «πέθανε» πρέπει να γίνει «φάνηκε», τόσο απλό: «Μα ο νεκρός δεν φάνηκε την ορισμένη ώρα». Ο επιθυμητός, ο «μεγάλος νεκρός». Γιατί μπορεί να μην ξέρουμε ακόμα ποιος είναι, μπορεί να μη διαθέτουμε στοιχεία που να νομιμοποιούν τις εικασίες μας, αλλά είμαστε βέβαιοι πως είναι μεγάλος. Ισως ίσως εκείνος ο Ενας, ο Τρισμέγιστος. Που, όπως λένε διάφοροι επιπόλαιοι εθνοψυχολόγοι, Ελληνες και ξένοι, τον χρειαζόμαστε σαν βακτηρία του τσακισμένου φρονήματός μας.
Κάπως έτσι πάει η υπόθεση από το καλοκαίρι. Η αλήθεια είναι ότι κάποια στιγμή ακούστηκε πως θα φτάσουν τα Χριστούγεννα για να έχουμε καθαρή εικόνα, αλλά ο πολιτικός χρόνος είναι βιαστικός· πολύ πιο βιαστικός από τον αρχαιολογικό. Και του επιβλήθηκε. Του επέβαλε τις δικές του ανάγκες και προτεραιότητες. Απαίτησε να κινηθεί ταχύτερα, ακόμα και με τον κίνδυνο να μεταφραστεί η σπουδή σε προχειρότητα. Να, μόλις τώρα λ.χ. ακούγεται ότι θα γίνει διασκόπηση του τύμβου, περίπου όπως συνηθίζεται στην ιατρική να γίνονται οι μαγνητικές κατόπιν χειρουργείου.
Τόση αγωνία. Τόσες προσδοκίες και τόσο συστηματικά καλλιεργημένες – με υψηλές επισκέψεις, με εκπρόσωπο τάφου, με ζωντανές συνδέσεις για να πληροφορούμαστε τις εξελίξεις πάραυτα, σε τόνο επικολυρικό. Μα ο νεκρός δεν φάνηκε την ορισμένη ώρα.
Προς το παρόν πάντως, βρισκόμαστε πιο κοντά στην τέχνη της ποίησης παρά του κινηματογράφου. Κοντά στον «Νεκρό», το ποίημα του Μανόλη Αναγνωστάκη. Θυμίζω μερικούς στίχους: «Ηρθαν τα πρώτα τηλεγραφήματα / Σταμάτησαν τα πιεστήρια και περιμέναν / Εγιναν οι παραγγελίες στις αρμόδιες αρχές // Μα ο νεκρός δεν πέθανε την ορισμένη ώρα // Ολοι φορέσαν τις μαύρες γραβάτες / Δοκίμασαν στον καθρέφτη τις συντριμμένες πόζες / Ακούστηκαν οι πρώτοι λυγμοί τα θλιβερά εγκώμια. // Μα ο νεκρός δεν πέθανε την ορισμένη ώρα. // Στο τέλος οι ώρες γινήκαν μέρες / Εκείνες οι φριχτές μέρες της αναμονής [...] Μα ο νεκρός δεν πέθανε την ορισμένη ώρα».
Οντως, τα πιεστήρια περιμένουν εβδομάδες τώρα, μήνες, το μεγάλο νέο: «Νεκρός ευρέθη». Κάποια άλλα πράγματα διαφέρουν. Οι γραβάτες δεν είναι πένθιμες αλλά γιορτινές, πολύχρωμες, γαλανόλευκες ίσως. Οι πόζες στον καθρέφτη δεν είναι «συντριμμένες» αλλά περήφανες, αγέρωχες, σχεδόν υπεροπτικές. Και δεν ακούγονται λυγμοί ή θλιβερά εγκώμια αλλά φωνές πανηγυρικές· φωνές ενθουσιασμού για το «παγκόσμιο δέος» που προκάλεσε άλλη μία φορά η πατρίδα. Ενα ρήμα διαφέρει κυρίως: το «πέθανε» πρέπει να γίνει «φάνηκε», τόσο απλό: «Μα ο νεκρός δεν φάνηκε την ορισμένη ώρα». Ο επιθυμητός, ο «μεγάλος νεκρός». Γιατί μπορεί να μην ξέρουμε ακόμα ποιος είναι, μπορεί να μη διαθέτουμε στοιχεία που να νομιμοποιούν τις εικασίες μας, αλλά είμαστε βέβαιοι πως είναι μεγάλος. Ισως ίσως εκείνος ο Ενας, ο Τρισμέγιστος. Που, όπως λένε διάφοροι επιπόλαιοι εθνοψυχολόγοι, Ελληνες και ξένοι, τον χρειαζόμαστε σαν βακτηρία του τσακισμένου φρονήματός μας.
Κάπως έτσι πάει η υπόθεση από το καλοκαίρι. Η αλήθεια είναι ότι κάποια στιγμή ακούστηκε πως θα φτάσουν τα Χριστούγεννα για να έχουμε καθαρή εικόνα, αλλά ο πολιτικός χρόνος είναι βιαστικός· πολύ πιο βιαστικός από τον αρχαιολογικό. Και του επιβλήθηκε. Του επέβαλε τις δικές του ανάγκες και προτεραιότητες. Απαίτησε να κινηθεί ταχύτερα, ακόμα και με τον κίνδυνο να μεταφραστεί η σπουδή σε προχειρότητα. Να, μόλις τώρα λ.χ. ακούγεται ότι θα γίνει διασκόπηση του τύμβου, περίπου όπως συνηθίζεται στην ιατρική να γίνονται οι μαγνητικές κατόπιν χειρουργείου.
Τόση αγωνία. Τόσες προσδοκίες και τόσο συστηματικά καλλιεργημένες – με υψηλές επισκέψεις, με εκπρόσωπο τάφου, με ζωντανές συνδέσεις για να πληροφορούμαστε τις εξελίξεις πάραυτα, σε τόνο επικολυρικό. Μα ο νεκρός δεν φάνηκε την ορισμένη ώρα.
No comments:
Post a Comment